Omgaan met vermoeidheid
Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij een kanker behandeling. Verschillende lichamelijke en psychisch oorzaken spelen daarbij een rol. Lichamelijke inspanning kan meer energie kosten, maar het kan ook zijn dat u moeite heeft met het onthouden van informatie of sneller prikkelbaar bent.
De kenmerken
Vermoeidheid tijdens een behandeling is anders dan gewone vermoeidheid, dit is voor iedereen anders:
- vermoeidheid treedt vaak plotseling en zonder waarschuwing op
- het is vaak niet gekoppeld aan een bepaalde inspanning
- de vermoeidheid kan extreem en uitputtend zijn
- duurt langer dan normaal om er weer bovenop te komen
Welke lichamelijke oorzaken kunnen vermoeidheid veroorzaken?
- de kanker vraagt veel energie
- bijwerking van de behandeling
- minder goede voedingstoestand is mogelijk door misselijkheid, mondproblemen of een verminderde eetlust. Door minder te eten krijgt u minder voedingstoffen binnen. Dit kan vermoeidheid veroorzaken.
- pijn kost energie waardoor u mogelijk vermoeid raakt
- misschien bent u nog niet voldoende hersteld van de vorige behandeling, bijvoorbeeld de vorige chemotherapie
- misschien heeft u als gevolg van de ziekte en/of behandeling een tekort aan rode bloedcellen en is er bloedarmoede ontstaan
- minder beweging kan voor een minder goede conditie zorgen en bijdragen aan vermoeidheid
Welke psychische oorzaken kunnen vermoeidheid veroorzaken?
- emotionele stress, zoals pijn, zorgen, depressie, angst, conflicten, verdriet, spanningen met partner, vrienden en familie.
- slecht slapen
- u kunt niet meer doen wat u graag doet
- boos en teleurgesteld zijn over alles wat u overkomt.
Al deze gedachten of situaties kosten energie en kunnen tot een gevoel van uitputting leiden. Zelfs veranderingen in de dagelijkse routine kunnen oververmoeidheid in de hand werken.
Klachten na de behandeling
De vermoeidheidsklachten kunnen soms na het beëindigen van de behandeling nog enige tijd voortduren. De eerste maanden na de behandeling staan mogelijk in het teken van herstel. U moet weer conditie opbouwen en verwerken wat er allemaal gebeurd is. Het is dan logisch dat u zich vermoeid voelt. Daarnaast is er een deel van de patiënten die klachten van vermoeidheid blijft houden op lange termijn.
Adviezen
Bespreek de vermoeidheid met uw (verpleegkundig) specialist, huisarts of oncologieverpleegkundige. Mogelijk zijn er op het medische vlak oplossingen te vinden. U kunt ook psychische en emotionele ondersteuning krijgen. Daarnaast kunnen onderstaande adviezen u helpen:
- maak een dagindeling, probeer activiteiten over de gehele dag te verdelen.
- houd een dagboek bij om erachter te komen wat u op een dag doet, wanneer u moe bent en wanneer het beter gaat. Mogelijk kunt u zo een patroon ontdekken en hier rekening mee houden
- kijk naar wat u wel kunt in plaats van te kijken naar wat u niet (meer) kunt
- het helpt om in kleine stapjes te denken, eerst de dag van vandaag, dan die van morgen
- kom voor u zelf op, durf ook ‘nee’ te zeggen
- wees duidelijk naar anderen, leg uit dat vermoeidheid van het een op het andere moment de planning kan verstoren
- vraag zo nodig hulp van anderen of maak gebruik van aangeboden hulp
- bepaal zelf uw prioriteiten. Laat anderen dat niet doen
- maak eventueel bij de dagelijkse douche gebruik van een douchestoel of krukje
- zorg voor een regelmatig dag- nachtritme
- zorg voor rustmomenten in de dag, zet uw telefoon op stil en doe mogelijk de deurbel uit
- eet goed en regelmatig, schakel indien nodig een diëtiste in
- zorg voor een regelmatige, niet te intensieve, lichaamsbeweging zoals bv. wandelen of fietsen, vraag evt. hulp van de fysiotherapie voor een bewegingsprogramma op maat
- zorg voor voldoende ontspanning en afleiding.
Heeft u een vraag?
Voor vragen kunt u terecht bij uw behandelend specialist, verpleegkundig casemanager of de oncologieverpleegkundige.