Prostaatkanker

In het begin van de ziekte geeft prostaatkanker meestal geen klachten. Dit komt omdat prostaatkanker over het algemeen aan de buitenzijde van de prostaat groeit en daardoor de plasbuis, die door het midden van de prostaat loopt, niet dichtdrukt.

Meestal worden plasklachten zoals een slappe straal of vaak plassen veroorzaakt door een goedaardig vergroting van de prostaat. Deze goedaardige vergroting van de prostaat vindt plaats in het gedeelte van de prostaat dat direct om de plasbuis heen zit en geeft daardoor klachten van moeilijker plassen.

Pas wanneer prostaatkanker in een vergevorderd stadium is, kunnen er wel klachten ontstaan door doorgroei van de prostaatkanker in de plasbuis of de darm of door uitzaaiingen. Klachten kunnen dan bestaat uit een zwakke straal, frequente drang om te plassen, moeite met de stoelgang, pijn in de onderbuik, moeheid, gewichtsverlies of pijnlijke botten.

Voor meer informatie kijk op onze website bij het expertisegebied Prostaatkanker of naar de publiekslezing Prostaat en PSA van collega Hylco Wiarda.

PSA is de afkorting voor Prostaat Specifiek Antigeen. Het is de naam van een eiwit dat alleen in de prostaat wordt aangemaakt. Er lekt vanuit de prostaat een kleine hoeveelheid van dit eiwit in de bloedbaan. Dat is normaal. Deze hoeveelheid PSA in het bloed kan gemeten worden door een PSA-test.

Bij een verhoogd PSA kan er sprake zijn van prostaatkanker, maar er zijn ook andere oorzaken voor een verhoogd PSA.

Elke prostaatcel maakt PSA. Bij een goedaardige prostaatvergroting is er sprake van een toename van het aantal prostaatcellen, waardoor ook het PSA stijgt. Ook bij een prostaatontsteking gaat het PSA omhoog, doordat er tijdens de ontsteking relatief meer PSA de bloedbaan in lekt.

Een verhoogd PSA in uw bloed kan dus duiden op een prostaatvergroting, een prostaatontsteking of prostaatkanker.

Voor meer informatie kijk op onze website bij het Expertisegebied Prostaatkanker of naar de Publiekslezing Prostaat en PSA van collega Hylco Wiarda.

Prostaatkanker komt veel voor. Jaarlijks krijgen ruim 10.000 mannen in Nederland de diagnose prostaatkanker. Dat betekent dat prostaatkanker bij meerdere mannen in de familie kan voorkomen, zonder dat er sprake hoeft te zijn van een erfelijke vorm van prostaatkanker.

Ongeveer 5 tot 10% van alle mannen heeft erfelijke aanleg voor prostaatkanker. Er is sprake van familiair prostaatkanker indien er 3 of meer eerstegraadsfamilieleden zijn met prostaatkanker, prostaatkanker in tenminste 3 generaties van vaders of moeders kant voorkomt of er 2 of meer eerste- of tweedegraadsfamilieleden met prostaatkanker die 55 jaar of jonger waren toen de diagnose werd gesteld.

Familiair prostaatcarcinoom

Verdenking indien:

• ≥ 3 eerstegraadsfamilieleden met prostaatkanker
• prostaatkanker in 3 generaties van vaders of moeders kant
• ≥ 2 eerste- of tweedegraadsfamilieleden met prostaatkanker die 55 jaar of jonger waren toen de diagnose werd gesteld

Op dit moment vindt er in Nederland geen bevolkingsonderzoek plaats naar prostaatkanker, zoals wel het geval is voor borst- en darmkanker.

Het voordeel van PSA screening op bevolkingsniveau zou zijn dat het aantal mannen dat aan prostaatkanker overlijdt zou afnemen. We zouden 781 mannen moeten screenen om 1 sterftegeval aan prostaatkanker te voorkomen.

PSA screening heeft echter ook nadelen: 

• Ten eerste zouden er heel veel mensen onnodig onderzoeken moeten ondergaan, dat wil zeggen dat mannen PSA metingen en prostaatbiopten moeten ondergaan, zonder dat er ooit prostaatkanker gevonden gaat worden. Dit kan spanning geven en of er kunnen complicaties optreden zoals prostaatontsteking ten gevolge van de prostaatbiopten.
• Maar het belangrijkste nadeel is dat we door PSA screening ook bij veel meer mannen prostaatkanker zullen gaan vinden, die daar geen behandeling voor hoeven te krijgen omdat ze nooit last zullen krijgen van de ziekte en er ook niet aan dood gaan. Voor deze groep mannen is het zeer de vraag of het zinvol is om te weten dat ze prostaatkanker hebben, dit brengt immers ook een hoop onrust en controles met zich mee.

Voor meer informatie kijk op onze website bij het Expertisegebied Prostaatkanker of kijk naar dePubliekslezing PSA screening van Daphne Luijendijk.