Het FODMAP-beperkte dieet

Ondanks de beperkingen van het dieet is het goed mogelijk een gezonde voeding te kiezen. De Schijf van Vijf kan hierbij de leidraad zijn. Vraag de diëtist u hierin te adviseren.

Gewone (tafel of kristal-) suiker veroorzaakt doorgaans geen symptomen wanneer het met mate gegeten wordt. Suiker is samengesteld uit één deel glucose en één deel fructose. Grote hoeveelheden suiker in één keer kunnen problemen veroorzaken bij sommige mensen.

Vetten en oliën bevatten geen FODMAPs en hetzelfde geldt voor eiwitrijke dierlijke voedingsmiddelen zoals vlees, vis, kip en eieren. Plantaardige eiwitrijke voedingsmiddelen zoals peulvruchten en linzen bevatten echter wel FODMAPs en moeten beperkt worden. FODMAPs komen (alleen) voor in voedingsmiddelen in de vorm van koolhydraten.

Ui en knoflook zijn twee van de belangrijkste veroorzakers van PDS-symptomen en daarom moet u deze de eerste twee maanden beslist niet eten. Dit betekent dat u niet alleen kookt zonder ui en knoflook, maar dat u ook verpakte voeding vermijdt die ingrediënten op basis van ui en knoflook bevatten, zoals uien- en knoflookpoeder in soepen en bouillons. Misschien kunt u ui en/of knoflook later weer aan uw dieet toevoegen, maar waarschijnlijk alleen in zeer kleine hoeveelheden.

Tarwe, gerst en rogge bevatten fructanen die bij PDS klachten kunnen geven. Deze granen bevatten ook veel gluten. Gluten is een eiwit dat bij mensen met coeliakie de darmwand beschadigt. Glutenvrije producten zullen daarom niet van deze granen gemaakt zijn en dus is glutenvrij brood geschikt voor het FODMAP-beperkte dieet. Glutenvrije producten zijn niet per definitie FODMAP-arm. Zo kan in glutenvrije producten honing of lactose verwerkt zijn.

Glutenvrije en lactosevrije producten zijn onder andere te koop bij de grotere supermarkten, reformzaken en webwinkels. Aziatische supermarkten verkopen allerlei zetmeelproducten op basis van rijst, mais of tapioca.

Producten als Yakult en Actimel zijn zogenaamde probiotica. Dit zijn melkdranken waaraan bepaalde bacteriestammen zijn toegevoegd waarvan sommigen beweren dat die de darmflora gunstig beïnvloeden. Het wetenschappelijk bewijs hiervoor ontbreekt echter. Omdat deze dranken ook lactose bevatten zijn ze niet geschikt voor het FODMAP-beperkte dieet. Als u dat wilt, kunt u na de herintroductiefase het gebruik van probiotica in overleg met uw diëtist proberen.

Het enzym lactase is in tablet of druppelvorm bij drogisterijen en sommige natuurwinkels te koop. Het enzym splitst de lactose die in voedsel en dranken zit zodat het geabsorbeerd kan worden. Hierdoor kan er meer variatie in het dieet aangebracht worden en wordt het makkelijker buitenshuis te eten. U moet zelf ontdekken hoeveel u van het enzym nodig heeft om klachten te voorkomen. Lees nauwkeurig de gebruiksaanwijzing.

Voedingsvezels, waaronder prebiotica zoals inuline, kunnen veel oligosachariden bevatten en dus klachten veroorzaken bij PDS. Psylliumvezels worden over het algemeen goed verdragen. Overleg met uw arts of diëtist.

Probeer het FODMAP-beperkte dieet in de eliminatiefase zo strikt mogelijk te volgen om uw klachten te verminderen en om te kunnen bepalen of het dieet werkt. Er zijn momenten waarop het niet mogelijk is FODMAP-rijke voedingsmiddelen te vermijden. Het eten van deze voedingsmiddelen beschadigt de darmen niet, maar kan wel klachten veroorzaken. Klinische ervaring heeft uitgewezen dat mensen die het dieet strikter volgen een beter resultaat bereiken.

Nee, alleen in de eliminatiefase moet u alle FODMAPs verminderen. Wanneer het dieet bij u werkt, start daarna de herintroductiefase. De diëtist adviseert hoe u voedingsmiddelen weer geleidelijk toevoegt. Zo leert u welke FODMAPs bij u de klachten veroorzaken. Alleen met producten die rijk zijn aan deze FODMAPs moet u voortaan voorzichtig zijn.

Het voornaamste doel van een FODMAP-beperkte dieet is klachtenvermindering. Het eten van kleine hoeveelheden FODMAP-rijke producten hoeft geen klachten op te wekken wanneer de totale hoeveelheid FODMAPs in een maaltijd laag blijft. Als u last krijgt van maagdarmklachten, ga dan terug naar een strikt FODMAP-beperkte dieet. Op deze manier zouden de klachten na 1-3 dagen moeten verminderen.

Na de eerste 4-6 weken is het belangrijk de voedingsmiddelen die FODMAPs bevatten te herintroduceren om erachter te komen welke FODMAPs een probleem vormen. Mensen met PDS reageren verschillend op FODMAPs. Wanneer u weet waarvoor u het meest gevoelig bent, helpt dit bij het aanbrengen van variatie in uw dieet en verbreedt uw keuzemogelijkheden met betrekking tot voeding. Dit kan vooral van pas komen wanneer u uit eten gaat. Voor de meerderheid van de mensen met PDS-symptomen geldt dat het dieet op de lange termijn niet heel beperkend is.

Hoewel het FODMAP-beperkte dieet erg effectief is, is het geen wondermiddel. Bij één op de vier mensen heeft het weinig tot geen effect op PDS-symptomen. Voor deze mensen heeft het geen zin het dieet verder te volgen.

Soms werkt het dieet niet doordat het dieet niet strikt genoeg wordt gevolgd. Het dieet vergt toewijding; het heeft geen zin selectief te zijn met betrekking tot wat u wel en niet eet.

Bij sommige mensen werkt het dieet eerst wel maar later niet meer. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Een oorzaak kan zijn dat het dieet niet strikt genoeg gevolgd wordt. Het kan ook zijn dat het dieet aanvankelijk leek te werken door een placeborespons, maar dat het toch niet helpt bij u. Tenslotte kunnen PDS symptomen ook door stress of soms zonder verklaring verergeren

Het FODMAP-beperkte dieet als behandelplan voor mensen met PDS bestaat nog relatief kort en van veel voedingsmiddelen is nog niet bekend of en hoeveel FODMAPs ze bevatten. Vraag uw diëtist naar de geschiktheid van voedingsmiddelen die niet op deze website genoemd worden.