Hevig bloedverlies bij menstruatie

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

Deze folder geeft informatie over hevig bloedverlies bij de menstruatie. U leest over de oorzaken, onderzoek en behandelmogelijkheden. Deze folder gaat niet in op onregelmatig bloedverlies, tussentijds bloedverlies, bloedverlies na de overgang, of bloedverlies na de gemeenschap. Aan het eind van de folder vindt u een verklarende woordenlijst.

Wat is hevig bloedverlies en hoe vaak komt het voor?

Hevig bloedverlies betekent voor elke vrouw iets anders. Sommigen vinden bloedverlies hevig als het meer is dan zij gewend zijn. Anderen noemen het hevig omdat zij veel tampons of maandverband nodig hebben, doorlekken, en zich zeer vaak moeten verschonen. Een nauwkeurige definitie van hevig bloedverlies is er dus niet. 

Verlies van stolsels (dikke brokken) en bloedarmoede worden meestal gezien als kenmerken van hevig bloedverlies. Of hevig bloedverlies een reden is tot verder onderzoek en eventuele behandeling, hangt af van uw klachten. U bent degene die aangeeft of dit nodig is. Hevig bloedverlies is vervelend, maar kan meestal geen kwaad. Alleen als er sprake is van bloedarmoede, adviseert de arts vaak wel behandeling.

Verschillende oorzaken

Sommige vrouwen menstrueren al van jongs af aan hevig. Zij weten nauwelijks anders en hebben vaak geleerd ermee te leven. Voor veel vrouwen ontstaat de klacht na hun dertigste of veertigste jaar, soms na het stoppen met de pil. Hevig bloedverlies heeft verschillende oorzaken, die ieder een andere aanpak vragen.

Onderzoekers schatten dat ongeveer 10 procent tot 15 procent van de vrouwen er last van heeft en medische hulp zoekt.

Oorzaken

De hoeveelheid menstruatiebloed hangt onder andere af van de dikte van het opgebouwde baarmoederslijmvlies. Door de eierstokken gemaakte hormonen verzorgen de opbouw van dit slijmvlies. Bij een daling van de hormoonspiegel stoot de baarmoeder het slijmvlies af. Hierbij ontstaat een bloeding: de menstruatie. 

Als vrouwen dichter bij de overgang komen, maken de eierstokken onregelmatiger hormonen. Daardoor wordt soms heel veel slijmvlies opgebouwd, dat bij afstoting een sterke bloeding geeft. Bij pilgebruik blijft het slijmvlies vaak dun. Het bloedverlies is dan minder dan bij een natuurlijke menstruatie.

Rol van de baarmoeder

Niet alleen hormonen en de opbouw van het slijmvlies beïnvloeden het bloedverlies. Ook de baarmoeder zelf speelt een rol. De baarmoeder, die de vorm en grootte van een peer heeft, bestaat uit een spierwand. Aan de binnenzijde is er de baarmoederholte. De spierwand is aan de binnenkant bekleed met slijmvlies. De wanden bekleed met het slijmvlies liggen tegen elkaar aan, zodat er eigenlijk geen sprake is van een echte holte. 

Veranderingen vorm baarmoederholte

Veranderingen in de vorm van deze ‘holte’ kunnen zorgen voor overmatig bloedverlies. Bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een poliep of een myoompje (vleesboompje). Ook bij een baarmoeder met veel grote myomen kan sprake zijn van hevig bloedverlies, evenals bij adenomyose en endometriose. Dit zijn afwijkingen waarbij het slijmvlies dat de baarmoederholte bekleedt, ook in de wand van de baarmoeder of buiten de baarmoeder aanwezig is. Bij endometriose staan vaak pijnlijke menstruaties op de voorgrond.

Andere oorzaken

Een enkele keer veroorzaken afwijkingen in de bloedstolling of medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden, hevig bloedverlies. Ook door een koperhoudend spiraaltje kan het bloedverlies toenemen. Bij 60% van de vrouwen vindt de gynaecoloog geen duidelijke verklaring voor het hevige bloedverlies.

Welke onderzoeken zijn mogelijk?

Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk om de oorzaak van overmatig bloedverlies vast te stellen. Hieronder leest u daar meer over.

Gynaecologisch onderzoek

Bij het gynaecologisch onderzoek bekijkt de gynaecoloog via een speculum (spreider) de baarmoedermond. Daarna wordt een vaginaal toucher (inwendig onderzoek) verricht. Hiermee beoordeelt de arts globaal grootte en vorm van baarmoeder. Ook zijn mogelijke afwijkingen aan de eierstokken te voelen.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek is mogelijk om bloedarmoede, ijzergebrek of afwijkingen in de bloedstolling op te sporen.

Echoscopisch onderzoek

Echoscopie is een onderzoek dat gebruikmaakt van hoogfrequente geluidsgolven. Dit onderzoek vindt plaats via de buikwand of de vagina (schede). Bij een niet al te grote baarmoeder geeft echoscopisch onderzoek via de vagina de beste informatie over mogelijke afwijkingen van de baarmoeder of de eierstokken.

Hysteroscopisch onderzoek

Een hysteroscopie is een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun kijkbuisje (hysteroscoop) in de baarmoeder kijkt. De gynaecoloog kan een mogelijk aanwezige kleine poliep bij het hysteroscopisch onderzoek verwijderen. Is er sprake van 1 of meer vleesboompjes die in de baarmoederholte uitpuilen? Dan wordt vaak een grotere hysteroscopische operatie geadviseerd.

Curettage

Een curettage (schoonmaken) van de baarmoeder is een kleine operatie. Met een curette (een soort lepeltje) krabt de gynaecoloog het slijmvlies weg dat de baarmoederholte bekleedt. Deze ingreep is soms nuttig om bijvoorbeeld een poliep te verwijderen. Soms wordt het weefsel voor onderzoek niet weggekrabd maar weggezogen.

Mogelijke behandelingen

Vindt de gynaecoloog afwijkingen die het hevige vloeien kunnen verklaren? Zoals poliepen of vleesbomen in de baarmoederholte? Dan bespreekt hij of zij met u of het mogelijk is ze te verwijderen en hoe dit kan gebeuren. Vaak adviseert de gynaecoloog dan een hysteroscopische operatie. Als bij een heel grote baarmoeder met veel vleesbomen medicijnen onvoldoende helpen, is soms een baarmoederverwijdering de enige oplossing.

Als de gynaecoloog geen duidelijke verklaring voor de hevige menstruaties vindt, zijn verschillende behandelingen mogelijk. Dit zijn behandelingen met medicijnen, of een spiraaltje met progesteron die in de baarmoeder wordt ingebracht. Maar ook operatieve behandelingen van het baarmoederslijmvlies en verwijdering van de baarmoeder.

Voor- en nadelen bespreken

Bij de meeste behandelingen worden de menstruaties minder hevig en soms is er helemaal geen bloedverlies meer. Het effect van de behandeling op langere termijn is niet altijd blijvend. Het is niet altijd te voorspellen welke behandeling voor u het meest geschikt is. 

Vaak adviseert de gynaecoloog om met de minst ingrijpende behandeling te beginnen. Verwijdering van de baarmoeder komt meestal pas als laatste mogelijkheid ter sprake. U kunt de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen met de gynaecoloog bespreken.

Medicijnen: niet-hormonen

Vaak worden prostaglandine-synthetase-remmers (o.a. diclofenac, ibuprofen, indometacine, naproxen) voorgeschreven om menstruatiepijn te verminderen. Maar minder bekend is dat ook het bloedverlies bij de menstruatie met gemiddeld 30% afneemt. Meer dan de helft van de vrouwen ervaart dat de menstruaties minder hevig worden. In de bijsluiters staan veel mogelijke bijwerkingen beschreven, maar in de praktijk komen ze relatief zelden voor.

Tranexaminezuur (Cyklokapron®) 

Dit middel beïnvloedt de bloedstolling en u neemt het alleen in tijdens de dagen van hevig bloedverlies. Bij de menstruatie ontstaat door het afstoten van het slijmvlies aan de binnenzijde van de baarmoeder een wondgebied. Als het bloed hier sneller stolt, verliest u minder bloed. Gemiddeld neemt het bloedverlies met de helft af, en 4 van de 5 vrouwen blijken tevreden. Er zijn weinig gegevens bekend over tevredenheid op langere termijn.

Vrouwen die ooit bloedpropjes of stolsels in de bloedvaten gehad hebben, mogen dit middel niet gebruiken. Dit heet trombose.

Medicijnen: hormonen

Veel vrouwen weten uit ervaring dat de menstruatie minder hevig is bij gebruik van de pil. De pil is dan vaak ook een geschikt medicijn bij klachten over hevig bloedverlies. Over het algemeen is het resultaat goed, maar de pil biedt niet altijd uitkomst. Sommige vrouwen ervaren bijwerkingen. Anderen hebben emotionele tegenzin om (weer) de pil te gebruiken. Dit zijn vooral vrouwen die gesteriliseerd zijn. Of van wie de partner zich heeft laten steriliseren. 

Anders dan een aantal jaren geleden gedacht werd, zijn er tegenwoordig vaak weinig bezwaren tegen pilgebruik boven de 35 jaar. Voor vrouwen die de overgang naderen is er een pil met een iets andere samenstelling. Bij hoge bloeddruk of roken wordt de pil soms ontraden. Stoppen met roken is dan natuurlijk ook verstandiger voor uw gezondheid.

De prikpil

Dit is een driemaandelijkse injectie met een relatief grote hoeveelheid progestageen hormoon. De prikpil schrijft men meestal voor als anticonceptie, maar het kan ook gebruikt worden voor de behandeling van hevige menstruaties. Het is de bedoeling dat de menstruaties uiteindelijk helemaal wegblijven. 

Vaak zijn er de eerste maanden klachten over langdurig en onregelmatig bloedverlies. En soms houden die klachten het eerste half jaar of nog langer aan. Niet bij elke vrouw die de prikpil gebruikt, blijven de menstruaties helemaal weg. Na het stoppen met de prikpil duurt het ook vaak 1 of zelfs 2 jaar voordat de cyclus zich weer herstelt. De prikpil wordt daarom bijna niet voorgeschreven als behandeling voor hevige menstruaties.

Progesteronpreparaten 

Continu gebruik van een progesteronpreparaat, zoals bijvoorbeeld Orgametril®, zorgt ervoor dat er geen eisprong optreedt. Daardoor blijft ook de menstruatie achterwege. Deze medicijnen moet u dagelijks innemen. Maar deze medicijnen zorgen er niet altijd voor dat de menstruaties wegblijven. 

Soms treedt tussentijds bloedverlies op. Een vaak voorkomende bijwerking is vocht vasthouden en daarmee gewichtstoename. Andere mogelijke bijwerkingen zijn een vettige huid, en soms depressiviteit of minder zin in vrijen. Niet elke vrouw heeft last van deze bijwerkingen.

LH/RH-agonisten 

Dit zijn medicijnen die de situatie in de post-menopauze (de periode na de laatste menstruatie) nabootsen. De eierstokken maken dan nauwelijks hormonen, zodat het baarmoederslijmvlies niet meer wordt opgebouwd en afgestoten. Vanwege de ongunstige effecten voor de botopbouw, schrijven de meeste artsen dit medicijn liever niet langer dan een half jaar voor. Voor jongere vrouwen is deze behandeling dan meestal ook niet geschikt. 

Voor vrouwen rond de 50 jaar betekenen deze medicijnen nogal eens een tijdelijke oplossing. Misschien komen zij na deze periode spontaan in de overgang. Deze middelen kunnen overgangsklachten als opvliegers en nachtzweten versterken. Zo nodig kan de gynaecoloog andere hormonen voorschrijven om deze bijwerkingen te verminderen.

Hormoonhoudend spiraal

Er zijn op dit moment 2 soorten hormoonhoudende spiralen op de markt. Dit zijn de Mirena en de Kyleena. Een spiraal geeft 5 jaar lang een progestageen hormoon af. Het baarmoederslijmvlies wordt zo minder gevoelig voor de hormonen die de eierstokken maken. Het slijmvlies blijft dun en het bloedverlies bij de menstruatie vermindert over het algemeen sterk. De arts brengt een spiraal via de vagina in de baarmoeder.

Onderzoek

Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de vrouwen met een Mirena-spiraaltje minder hevig vloeit dan eerst, en sommige vrouwen menstrueren na langere tijd helemaal niet meer. Wel zijn er de eerste maanden na het inbrengen nogal eens buikpijnklachten. Ook moet u rekening houden met 3 tot 6 maanden ‘spotting’: tussentijds bloedverlies op onvoorspelbare momenten.

Niet altijd geschikt

Het Mirena-spiraaltje is niet voor elke vrouw geschikt. Vooral vrouwen die vroeger een spiraaltje spontaan zijn verloren, hebben waarschijnlijk ook meer kans dit spiraaltje te verliezen. Klachten in het verleden over abnormaal bloedverlies bij een koperhoudend spiraaltje hoeven bij een Mirena-spiraaltje niet terug te keren.

Operatieve behandelingen van het baarmoederslijmvlies

Behandelingen van het baarmoederslijmvlies hebben als doel het verwijderen of vernietigen van dit slijmvlies. Immers, als van dit slijmvlies weinig of niets meer over is, kan het ook niet worden opgebouwd en bij de menstruatie afgestoten. Het verwijderen of vernietigen van het baarmoederslijmvlies wordt ook wel endometriumablatie genoemd.

NovaSure

In het Martini Ziekenhuis gebruiken we hiervoor de NovaSure behandeling. Deze ingreep gebeurt op de operatiekamer onder sedatie of narcose. De endometriumablatie is GEEN vorm van anticonceptie. En zwangerschap moet altijd voorkomen worden nadat u deze ingreep heeft ondergaan. Ongeveer 95 procent van de vrouwen heeft baat bij deze behandeling. Zij menstrueren duidelijk minder. En bij een deel houdt de menstruatie helemaal op. Op de langere termijn kan het baarmoederslijmvlies weer aangroeien.

Operatieve verwijdering van de baarmoeder (hysterectomie of uterusextirpatie)

Verwijdering van de baarmoeder adviseert de gynaecoloog meestal pas als andere behandelingen niet het gewenste resultaat opleveren. Soms wordt dit advies eerder gegeven. Bijvoorbeeld in het geval van een baarmoeder met zeer veel myomen die de hevige menstruaties veroorzaken.

Tot slot

Heeft u nog vragen? Bespreek deze dan gerust met uw gynaecoloog. Hevig bloedverlies is een vervelende klacht, maar zelden levensbedreigend. U heeft dus tijd om tot een goede beslissing te komen.

Versie: 20200063 08-2023 Hevig bloedverlies bij menstruatie