Hoofdhuidkoeling bij chemotherapie

Haaruitval door chemotherapie kan vaak voorkomen. Dit kan verminderd of voorkomen worden door hoofdhuidkoeling. Hoofdhuidkoeling wordt gegeven bij patiënten die chemotherapie via een infuus krijgen. De hoofdhuidkoelers in het Martini ziekenhuis zijn mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden van het Martini Ziekenhuis.

Hoe werkt hoofdhuidkoeling?

Haaruitval door chemotherapie wordt veroorzaakt doordat haarcellen beschadigd raken door de behandeling. Het doel van hoofdhuidkoeling is, zorgen voor een verminderde doorbloeding van de haarwortels. Hierdoor kan er minder chemotherapie bij de haarwortels komen. De haarwortels raken minder beschadigd waardoor het haar langzaam verder groeit.

Hoe wordt hoofdhuidkoeling toegepast

Hoofdhuidkoeling wordt toegepast door vóór, tijdens en enige tijd nà het infuus met chemotherapie de hoofdhuid te koelen met een koelkap die op het hoofd wordt geplaatst. Deze koelkap is met slangen verbonden aan het koelapparaat en wordt gekoeld door middel van koelvloeistof. De temperatuur van de hoofdhuid neemt hierdoor af tot ongeveer 15-25 ºC. Het is belangrijk dat de koelkap goed aansluit op het hoofd. Er bestaan daarom verschillende maten kappen. Over de koelkap wordt een isolerende overkap geplaatst. Deze overkap wordt met een band onder de kin bevestigd.

Geen haarlak of haargel

Voor de start van de hoofdhuidkoeling is het af te raden gel en/of haarlak te gebruiken. Gel en haarlak worden namelijk plakkerig door de condens van de koelkap. Tijdens de behandeling kunt u geen bril dragen, het dragen van een bril kan de koelkap beschadigen.

Hoe lang duurt hoofdhuidkoeling?

• Als u hoofdhuidkoeling krijgt bent u ongeveer 2 uur langer in het ziekenhuis.
• Er wordt 30 minuten voordat er met chemotherapie gestart wordt, begonnen met hoofdhuidkoeling (voor-koeltijd). Tijdens de periode van het infuus met chemotherapie houdt u hoofdhuidkoeling.
• Meestal wordt tot 90 minuten na het einde van de chemotherapie verder gegaan met hoofdhuidkoeling (na-koeltijd). Hoe lang de na-koeltijd precies is, hangt af van uw behandeling.

Hoe wordt hoofdhuidkoeling verdragen?

In het algemeen wordt hoofdhuidkoeling goed verdragen. Dit is wel persoonsafhankelijk. Vooral de eerste 10 tot 15 minuten worden vaak als koud en onaangenaam ervaren. Daarna treedt gewenning op en wordt hoofdhuidkoeling door de meeste patiënten goed verdragen. Afleiding tijdens de eerste 15 minuten kan prettig zijn. Sommige patiënten hebben last van hoofdpijn, met paracetamol kan dit meestal verholpen worden.

Hoe moet ik mijn haar verzorgen?

Het is belangrijk om het haar tijdens de periode van hoofdhuidkoeling en chemotherapie zo goed mogelijk te verzorgen om te voorkomen dat het droog wordt en afbreekt. Het lijkt raadzaam om tijdens de periode van chemotherapie zo weinig mogelijk ‘schadelijke’ stoffen voor uw haarverzorging te gebruiken ((ont)kleuren, permanentvloeistof etc.).

Behandel het haar daarom voorzichtig:

• niet ruw droogwrijven
• zo min mogelijk föhnen
• zacht borstelen.
• voorkom trekken aan het haar (haren niet strak bijeen binden).

Wat zijn de resultaten?

Hoofdhuidkoeling kan succesvol zijn. De resultaten variëren sterk en zijn vooral afhankelijk van de soort chemotherapie. Ondanks hoofdhuidkoeling treedt in de regel toch enige haaruitval op. Hoofdhuidkoeling wordt als succesvol beschouwd wanneer de patiënt dusdanig tevreden is met het haarbehoud dat er geen behoefte is aan het dragen van een pruik of andere hoofdbedekking.

Kan ik er mee stoppen?

Mocht de hoofdhuidkoeling bij u niet het gewenste resultaat opleveren dan kunt u samen met de verpleegkundige besluiten om de hoofdhuidkoeling te stoppen. Dit kan u op elk moment van de behandeling aangeven.

Veel gestelde vragen

Kan ik naar het toilet tijdens hoofdhuidkoeling?
Ja. De koelkap wordt door de verpleegkundige losgekoppeld van de koelmachine. Na het toiletbezoek wordt de koelkap zo snel mogelijk (na maximaal 10 minuten) weer aangesloten.

Hoe is de conditie van het haar na hoofdhuidkoeling?
Over het algemeen blijkt dat de conditie van het haar na hoofdhuidkoeling niet anders is als bij patiënten die geen hoofdhuidkoeling hebben ondergaan en geen haaruitval hebben. De chemotherapie zelf zorgt meestal ook voor wat droger en futlozer haar. Na het stoppen van de chemotherapie herstelt het haar weer.

Brengt hoofdhuidkoeling risico’s met zich mee?
Wanneer over hoofdhuidkoeling gesproken wordt, komt regelmatig het onderwerp hoofdhuidmetastasen (uitzaaiingen in de hoofdhuid) aan bod. Sommige artsen zijn van mening dat hoofdhuidkoeling niet toegepast zou moeten worden bij aanvullende (= adjuvante) behandeling met chemotherapie. Er bestaat namelijk een theoretisch risico dat door hoofdhuidkoeling eventuele micro-uitzaaiingen in de hoofdhuid niet optimaal behandeld worden. Uitzaaiingen van borstkanker in de hoofdhuid zijn echter zeldzaam. Hoewel hoofdhuidkoeling al jaren bij duizenden borstkankerpatiënten met aanvullende behandelingen met chemotherapie is toegepast, is er tot op heden nog nooit een patiënt beschreven waarbij hoofdhuidkoeling een nadelige invloed op het ziektebeloop heeft gehad. Heeft u hier nog vragen over raadpleeg dan uw behandelend specialist.

Wordt hoofdhuidkoeling vergoed?
De kosten voor hoofdhuidkoeling worden door het ziekenhuis betaald. De kosten worden dus niet bij de patiënt of zorgverzekeraar in rekening gebracht.

Heeft u vragen?

Voor vragen kunt u terecht bij uw oncologieverpleegkundige. Daarnaast kunt u meer informatie vinden op www.geefhaareenkans.nl. 

Versie: 8 april 2021