Totale enkelprothese

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

U heeft een afspraak gemaakt voor een operatie aan uw enkel: een totale enkelprothese. Dit heeft u met uw orthopedisch chirurg overlegd. In deze folder kunt u lezen hoe de ingreep verloopt. Ook leest u hoe u zich kunt voorbereiden. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met uw orthopedisch chirurg of de orthopedieconsulent.

Het is belangrijk dat u de informatie goed doorleest. Bij voorkeur samen met uw partner, familie of een kennis. Zo begint u goed voorbereid aan de operatie en het herstel. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stelt u die dan aan de orthopedieconsulent of aan de afdelingsverpleegkundige. Zij nemen zo nodig contact op met uw behandelend orthopedisch chirurg.

Opleidingsziekenhuis

Het Martini ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis. Dit betekent dat u naast de behandelend specialist, ook arts-assistenten en/of coassistenten in opleiding tegen kunt komen. Zij werken altijd onder supervisie van de specialisten en zijn betrokken in het hele traject dat u als patiënt doorloopt. Ze doen bijvoorbeeld poliklinische consulten. Ook lopen ze visite op de verpleegafdeling. En ze voeren operaties uit en zijn ook betrokken bij de nazorg. Alle handelingen worden samen met of onder supervisie van de specialist uitgevoerd. De kwaliteit van zorg en uw veiligheid zijn hierbij altijd gewaarborgd.

Het enkelgewricht

Gewrichten in ons lichaam vormen de beweeglijke verbindingen tussen verschillende botstukken. Het enkelgewricht verbindt het scheenbeen en kuitbeen met het sprongbeen. Dit zorgt ervoor dat uw voet op en neer kan bewegen. Alle botdelen zijn zo gevormd dat ze precies tegen elkaar aan kunnen liggen of in elkaar passen.

De uiteinden van de 3 botdelen zijn bekleed met kraakbeen. Hierdoor bewegen de verschillende botten soepel over elkaar heen. Het kraakbeen is glad en veerkrachtig. Een weke manchet houdt de botdelen van het gewricht op hun plaats.

Deze weke manchet bestaat uit spieren, pezen en banden. Deze zorgen ervoor dat het gewricht soepel kan bewegen. Ook zorgen ze voor stabiliteit van de enkel.

Klachten aan het enkelgewricht

U kunt verschillende klachten krijgen aan uw enkelgewricht.

Artrose
Veel mensen hebben last van gewrichtsslijtage. Dit wordt ook wel artrose genoemd. Slijtage tast de gladde kraakbeenlaag van het gewricht aan. Daardoor kan deze laag uiteindelijk helemaal verdwijnen. De gewrichtsvlakken glijden dan niet meer zo soepel langs elkaar. Het gevolg is dat bewegen steeds moeilijker en pijnlijker wordt. Door de irritatie die ontstaat bij bewegen wordt er meer gewrichtsvocht aangemaakt. Hierdoor kan de enkel dikker worden.

Artrose in de enkel is een trauma. Dat betekent dat het een letsel is dat al veel eerder is ontstaan. Bijvoorbeeld bij een breuk of instabiele enkel. Ook kan reumatoïde artritis een rol spelen. Dit is een chronische ziekte die gewrichtsontstekingen veroorzaakt.

Langdurige overbelasting
Het langdurig overbelasten van de enkel kan een rol spelen bij gewrichtsslijtage. Het kraakbeen kan ook slijten door een ongeval, een botbreuk of instabiliteit van de enkel. Zo kan het gebeuren dat het enkelgewricht niet op de goede manier is hersteld. De klachten die kunnen ontstaan, zijn:

• Verminderde spierkracht of instabiliteit van het enkelgewricht.
• Een zwelling rondom het enkelgewricht.

• Ernstige pijnklachten bij het bewegen van de enkel of voet, bij het gewricht of de weefsels rond het gewricht. De weefsels rond het gewricht zijn pezen, spieren en banden.

• Stijfheid van het enkelgewricht.

Totale heupprothese
Eerst wordt geprobeerd om de pijn te verminderen. Vaak met medicijnen, aangepaste schoenen, gewichtsverlies en fysiotherapie. Helpt dit niet (meer) voldoende? Dan is een operatie meestal de enige oplossing. De orthopedisch chirurg vertelt u welk type prothese voor u geschikt is.

Voorbereiding

Een goede voorbereiding op de opname is heel belangrijk. Hieronder leest u wat wij voor u regelen en wat u zelf moet doen.

Preoperatief spreekuur

Van de Opnameplanning krijgt u een afspraak voor de orthopedieconsulent. De afspraak met de anesthesioloog is telefonisch. In de folders Preoperatief Spreekuur en Anesthesie leest u meer.

U wordt binnen 6 maanden na het preoperatieve spreekuur geopereerd. De datum en het tijdstip van opname en operatie ontvangt u via de Opnameplanning.

Afspraak met de orthopedieconsulent

Voor het preoperatieve spreekuur heeft u een afspraak met de orthopedieconsulent. Deze afspraak is op de polikliniek Orthopedie. Tijdens deze afspraak krijgt u informatie de operatie en wat er daarna gebeurt.

Samen naar de afspraak
U krijgt tijdens deze afspraak veel informatie in 1 keer. U mag daarom uw partner, een familielid of een kennis meenemen naar deze afspraak. Heeft u vragen over uw opname of verblijf? Die kunt u voor, tijdens en na de operatie stellen aan 1 van onze orthopedieconsulenten. Zij hebben tijdens werkdagen op 2 momenten telefonisch spreekuur.

Nazorg
De orthopedieconsulent bekijkt samen met u welke zorg u nodig heeft na uw ontslag. Als u nazorg nodig heeft, dan bespreekt het Transferpunt met u welke zorg dat is. Het Transferpunt is de schakel tussen de verpleegafdeling en de thuiszorgorganisatie of het verpleeghuis.

Neuskweek
U krijgt ook informatie over een neuskweek. Dat is een test die u voor de operatiedag zelf thuis doet. Blijkt uit deze test dat u drager bent van een bepaalde bacterie? Dan krijgt u eerst een behandeling om het risico op infectie na de operatie te verkleinen. U wast zich dan gedurende 5 dagen met een bepaalde zeep en u gebruikt een neuszalf. Verdere uitleg hierover krijgt u van de orthopedieconsulent.

Uitstel operatie

Soms kan de operatie op de geplande datum niet doorgaan. Bijvoorbeeld, omdat er meer voorbereiding nodig is. Of omdat u ook onder behandeling staat van een andere specialist. Het kan ook zijn dat u griep heeft, met koorts, of als u een infectie heeft. Dan gaat het bijvoorbeeld om:

• Een abces
• Een steenpuist
• Tandwortelgranuloom (een ontsteking aan de wortel van een kies of tand)
• Wondroos
• Een ontstoken likdoorn
• Een ingegroeide nagel
• Open wondjes aan de handen
• Blaasontsteking
• Longontsteking

Het is dan niet verstandig een prothese te plaatsen vanwege de kans op infectie. Neem bij de bovengenoemde situaties zo snel mogelijk contact op met de Opnameplanning. Deze afdeling is bereikbaar op werkdagen van 08.00 tot 16.00 uur.

Nuchter

Voor de operatie moet u nuchter zijn. Lees meer over nuchter zijn.

Wetenschappelijk onderzoek

Het kan zijn dat u wordt gevraagd om mee te doen aan een wetenschappelijk onderzoek. Uw deelname is geheel vrijwillig. Als u hierover vragen heeft, dan stelt u die aan uw behandelend orthopedisch chirurg.

Meenemen naar het ziekenhuis

Tijdens de opname heeft u het volgende nodig:

• Ondergoed en nachtkleding (bij voorkeur met wijde of korte mouwen)
• Comfortabele kleding (bijvoorbeeld een trainingsbroek of broek met een elastische boord)
• Stevige schoenen met een dichte hak waarop u goed kunt lopen
• Toiletartikelen
• Alle medicijnen die u gebruikt

De operatie

U komt op de dag van de operatie in het ziekenhuis. Wilt u op de dag van opname uw looprek of elleboogkrukken meenemen? De elleboogkrukken kunnen dan goed worden afgesteld. Omdat u de enkel niet mag belasten, is een rollator niet als hulpmiddel te gebruiken.

U meldt zich bij de receptie in de centrale hal. Dan gaat u naar verpleegafdeling Orthopedie. Wordt u ’s avonds opgenomen? Dan wordt er op de verpleegafdeling bloed bij u afgenomen. Dit wordt vooraf goed met u afgesproken.

Opnamegesprek

In de Opnamelounge neemt een verpleegkundige al uw informatie met u door. Ook krijgt u informatie over de operatie en over het programma tijdens de opnamedag. Uw partner of familielid mag bij dit gesprek aanwezig zijn.

Voor de operatie

1 uur voor de operatie trekt u een operatiejasje aan. U krijgt pijnmedicatie ter voorbereiding op de operatie. Het is belangrijk dat u op dat moment nog even naar de wc gaat en goed uitplast.

Een verpleegkundige brengt u naar de holding. Dat is de ruimte waar de eerste voorbereidingen plaatsvinden voor de operatie. Daarna wordt u naar de operatiekamer gebracht. Daar wordt u op de operatietafel gelegd. De anesthesioloog kan dan beginnen met de voorbereiding voor de operatie.

Tijdens de operatie

De orthopedisch chirurg maakt een verticale snede aan de voorkant van de enkel. Dit is nodig om bij het enkelgewricht te komen. Tijdens de operatie worden de aangetaste gewrichtsvlakken verwijderd. Daarna wordt het bot aangepast aan de vorm van de prothese. Dat gebeurt met behulp van speciale instrumenten.

Prothese

De prothese bestaat uit 2 metalen delen. Een vlak deel aan de onderzijde van het scheenbeen en een bolvormig deel op het sprongbeen. Tussen beide metalen delen wordt een deel van hard plastic (polyethyleen) geplaatst. Dit deel vervangt het kraakbeen en zorgt ervoor dat de prothese soepel kan bewegen.

Duur van de operatie

De operatie duurt 1,5 tot 2 uur.

Na de operatie

Na de operatie brengen gaat u naar de Recovery (uitslaapkamer). Hier bent u op bewakingsapparatuur aangesloten, om uw lichaamsfuncties te controleren. De recoveryverpleegkundige laat uw contactpersoon telefonisch weten dat de operatie klaar is.

Terug naar de afdeling

Als u wakker bent en uw lichaamsfuncties goed werken, mag u terug naar de verpleegafdeling. De verpleegkundige van de afdeling stelt uw contactpersoon daarvan op de hoogte. Deze mag dan bij u op bezoek komen. Na de operatie heeft u in uw arm een naaldje of infuus. Zo krijgt u anti­biotica en vocht toegediend.

Eten, drinken, wassen, aankleden

Op de verpleegafdeling mag u weer eten en drinken. Wassen en aankleden doet u zo veel mogelijk zelf. Als het nodig is, helpt een verpleegkundige u daarbij.

Trombose

Vanwege de operatie neemt de kans op trombose (bloedstolsel) toe. Om trombose te voorkomen, krijgt u ‘s avonds een bloedverdunnende injectie in de buik. Het is de bedoeling dat u dit medicijn tot en met 6 weken na de operatie dagelijks blijft gebruiken. Tijdens uw opname leert u van de verpleegkundige op de afdeling hoe u zich kunt injecteren. U krijgt bij uw ontslag een recept mee.

Gebruikte u voor de operatie al bloedverdunners, zoals Acenocoumarol, Sintromitis, Fenprocoumon, Dabigatran of Marcoumar? Dan mag u die weer gaan gebruiken. U krijgt na de operatie ook injecties. Als u de bloedverdunners weer neemt, zijn deze injecties niet meer nodig.

Zwelling van de enkel

Na de operatie kan de enkel wat dikker zijn. Het is belangrijk dat u uw enkel zoveel mogelijk hoog houdt. U zet het voeteneinde van uw bed omhoog. Dit doet u door kussens onder het matras, of door de achterkant van het bed omhoog te zetten. Zit u in een stoel? Leg dan uw been op een andere stoel met 2 kussens onder uw been.

Liggen en slapen

Het is aan te raden om na de operatie op uw rug te slapen. Hierbij kunt u uw voet wat hoger op een kussen laten rusten om zwelling te voorkomen. Dit kan ook de pijnklachten verminderen, omdat uw enkel goed wordt ondersteund. In het ziekenhuis krijgt u een dekenboog, zodat het beddengoed niet op uw voet drukt.

Wond en wondverband

De eerste dag na de operatie worden het drukverband en de drain verwijderd. Dit wordt gedaan door de gipsverbandmeester. De gipsverbandmeester zal daarna gips aanleggen om het onderbeen en de voet. Hier mag u 2 weken niet op staan. Na 2 weken komt u op de gipskamer voor het verwijderen van de hechtingen en wondcontrole. Dan krijgt u een airwalker, voor een periode van 2 weken.

Bloedafname en röntgenfoto

De eerste dag na de operatie neemt een laborant bloed af om uw bloed te controleren. Op de dag van de operatie of de dag erna wordt op de afdeling Radiologie een controlefoto gemaakt van uw enkel.

Fysiotherapie

Voor het slagen van de enkeloperatie en uw herstel is uw eigen motivatie heel belangrijk. De eerste dag na de operatie komt de fysiotherapeut bij. Deze doet oefeningen met u en geeft u uitleg over het oefenschema. De fysiotherapeut leert u om op een goede manier onbelast te lopen. Eerst doet u dat met elleboogkrukken of een looprek. Het oefenschema krijgt u mee zodat u hier thuis mee door kunt gaan.

Medicatie

Voordat u met ontslag gaat, neemt de verpleegkundige nog wat dingen met u door. Bijvoorbeeld uw controleafspraken en uw medicatiegebruik.

Heeft u andere medicijnen gekregen tijdens de ziekenhuisopname? Dan komt onze apothekersassistent bij u langs om daarover uitleg te geven. U krijgt de medicijnen dan gelijk van de apothekersassistent. U hoeft dan dus niet meer langs uw eigen apotheek. Dat geldt ook voor de pijnmedicatie die door de arts is voorgeschreven voor de operatie.

Overzicht ontslagmedicatie

Maakt u geen gebruik van de service van de politheek in het ziekenhuis? Dan krijgt u een overzicht van uw ontslagmedicatie mee en een recept voor medicijnen. Uw huisarts en thuisapotheek ontvangen een overzicht van uw ontslagmedicatie.

Weer naar huis

Meestal gaat u de dag na de operatie met ontslag vanuit het ziekenhuis. Hieronder leest u waar u op moet letten als u weer thuis bent.

Pasje voor antibiotica

U krijgt bij uw ontslag uit het ziekenhuis een pasje mee. Hierop staat een link naar informatie over het gebruik van antibiotica bij toekomstige behandelingen en ingrepen. Dit advies is voor de rest van uw leven. Dit geldt dus niet alleen voor de eerste maanden na de operatie.

De eerste week

Vooral in de eerste week na de operatie is uw enkel pijnlijk. Het kan gaan kloppen als u uw enkel naar beneden houdt. U merkt dat u uw enkel na de eerste week steeds langer naar beneden kunt houden zonder dat uw enkel pijn doet. De zwelling van de enkel kan lang aanhouden. Dit kan 3 tot 6 maanden duren. Door uw kuitspieren aan te spannen en uw tenen te bewegen, zwelt u voet minder. Ook is het belangrijk uw enkel in de eerste weken na de operatie zo veel mogelijk hoog te houden.

Revalidatie na de plaatsing van de enkelprothese duurt 4 tot 9 maanden.

Fysiotherapie

Het revalidatieproces begint als uw gips is verwijderd. Dan gaat u in uw eigen tempo de enkel steeds een beetje meer belasten en sterker maken. Ook gaat u de enkel steeds meer bewegen. U kunt begeleiding krijgen van een fysiotherapeut. De verwijzing hiervoor kunt u krijgen van uw huisarts of orthopeed. U maakt daarna zelf een afspraak met uw fysiotherapeut.

Het resultaat

Meestal zorgt de operatie ervoor dat u minder pijn heeft dan voor de operatie. Hierdoor worden de dagelijkse activiteiten gemakkelijker. De behandelend arts bekijkt of u na de operatie een steunzool of een aangepaste schoen moet dragen.

Mogelijke complicaties

Net als bij andere operaties kunnen er complicaties optreden. De volgende complicaties zijn mogelijk:

• Tijdens de operatie kan een zenuw beschadigd raken.

• Rond de enkelprothese kan een infectie ontstaan. De kans op een infectie blijft altijd aanwezig zolang u een prothese heeft. Dus ook langere tijd na de operatie.

• Tijdens de operatie kan er een breuk van 1 van de enkelbotten optreden.

• De pezen en banden kunnen van slechte kwaliteit zijn, doordat ze vaker beschadigd zijn geraakt. Hierdoor is het moeilijk om het nieuwe gewricht zo af te stellen dat u uw enkel stabiel kunt bewegen.
• Vanwege verminderde mobiliteit kunt u last krijgen van trombose. Om dit te voorkomen krijgt u gedurende 6 weken bloedverdunnende medicijnen voorgeschreven.
• Er kan een nabloeding optreden.
• Slijtage en loslating. De levensduur van een prothese is 10 tot 15 jaar. Als de prothese is versleten, is het mogelijk om een hersteloperatie uit te voeren.

Controle

Na de operatie krijgt u een paar afspraken.

• U krijgt een belafspraak voor 5 tot 7 dagen na de operatie. De orthopedieconsulent neemt dan telefonisch contact met u op.

• Ongeveer 2 weken na de operatie worden de hechtingen in het ziekenhuis verwijderd. Er wordt dan ook nieuw gips aangelegd.

• 4 weken na de operatie wordt het gips verwijderd in de Gipskamer.

• Ongeveer 6 weken na de operatie komt u naar het ziekenhuis voor een controleafspraak. Deze afspraak heeft u met de orthopeed die u heeft geopereerd. Vóór deze afspraak gaat u naar de afdeling Radiologie voor een controlefoto.

Veelgestelde vragen

Hieronder leest u antwoorden op veelgestelde vragen na een total enkelprothese.

Wanneer neem ik contact op met de orthopedieconsulent?

• Als de operatiewond gaat lekken terwijl dat eerder niet zo was.

• Bij forse toename van wondlekkage.

• Als u ineens hevige pijn heeft in de enkel of als uw pijnklachten erger worden.

• Bij koorts, hoger dan 38,5 graden Celsius, bij koude rillingen en als u zich ziek voelt.

Wanneer neem ik contact op met de gipskamer?

• Als het gips te strak zit. Dit is te zien aan de blauw gekleurde tenen of teennagels. Ook kan pijn betekenen dat uw gips te strak zit.
• Als de wond dusdanig heeft gelekt dat het gips erg vuil is geworden.

Hoelang moet het gips om mijn enkel blijven zitten?

U heeft 2 weken gips en 2 weken een airwalker. De eerste 2 weken mag u de enkel niet belasten, de laatste 2 weken mag dat wel.

Hoelang blijft mijn enkel pijnlijk?

Het is normaal dat u na de operatie niet meteen zonder pijn en zonder klachten bent. De eerste 3 maanden na de operatie wordt de pijn langzaam minder.

Mijn enkel is gezwollen, is dat erg?

Het is heel normaal dat u het eerste jaar na de operatie nog wat zwelling merkt in uw voet.

Wat voor kleding kan ik het beste dragen?

Draag kleding die u gemakkelijk uit- en aan kunt krijgen. Denk daarbij aan een broek met een elastische boord, ruime broekspijpen en soepele stof.

Wanneer mag ik weer…

Hieronder staat wanneer u bepaalde activiteiten weer mag doen.

Douchen of in bad
U mag meteen weer douchen. Zorg er wel voor dat het gips niet nat wordt. U kunt hiervoor speciale hoezen kopen bij de drogist. Of haal deze bij een hulpmiddelencentrum bij u in de buurt.

Zwemmen
Als u geen gips meer heeft en de wond genezen is en u veilig het water in en uit kunt stappen.

Autorijden
Nadat het gips is verwijderd en u weer goed kunt lopen. En als u er zeker van bent dat u de pedalen met de geopereerde voet kunt bedienen. U moet ook in staat zijn om krachtig en snel te remmen.

Fietsen
U mag weer fietsen zodra u veilig op- en af kunt stappen.

Werken
Dit hangt af van het soort werk.

• Bij een zittend beroep: zodra u voldoende kunt bewegen om naar uw werk te gaan. Ook moet u uw enkel lang genoeg naar beneden kunnen houden.

• Bij een staand beroep: dan wordt werk afgeraden waarbij grote krachten op het been komen te staan. Dat geldt ook voor werk waarbij een kans op verdraaiing van de enkel aanwezig is. Hierdoor is de kans op snellere slijtage of loslaten van enkelprothese aanwezig. Normaal lopen en staan geeft geen problemen.

Sporten
Het nieuwe gewricht is een kunstgewricht en dit is altijd kwetsbaar. Bij veel sporten bestaat de kans op letsel aan de geopereerde enkel. Dat zijn sporten waarbij u springt of scherpe, krachtige of onverwachte bewegingen met de enkel maakt. Het wordt afgeraden zulke extra risico’s te lopen. Zware lichamelijke inspanningen en sporten kunnen de levensduur van het nieuwe gewricht verkorten. Bespreekt u daarom met uw arts wanneer u welke sport weer mag beoefenen.

Versie: 20190025 08-2023 Totale enkelprothese