Depressie bij ouderen

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

Heeft u al langer dan 2 weken last van een sombere stemming? Dan kan het zijn dat u een depressie heeft. Of misschien heeft u al te horen gekregen dat u een depressie heeft. In deze folder leest u wat een depressie is. Ook krijgt u adviezen over hoe u met een depressie om moet gaan. Voor als u zelf depressief bent of voor als u iemand kent met klachten.

Een depressie

Iedereen voelt zich wel eens depressief of somber. Toch is dat niet hetzelfde als een depressie hebben. Bij een depressie heeft iemand een matte, sombere stemming die weken of maanden duurt. U kunt bij een depressie niet meer genieten van dagelijkse dingen. Bijna alle belangstelling voor mensen en voor de eigen omgeving is verloren gegaan. Soms is er geen of weinig besef van wat er aan de hand is.

Depressie herkennen

Een depressie bij ouderen komt veel voor, maar wordt vaak moeilijk herkend. Dat komt doordat vaak wordt gedacht dat de klachten bij de leeftijd horen. Vergeetachtigheid, weinig energie en lichamelijke ongemakken ontstaan vaak bij het ouder worden.

Toch is het niet de bedoeling dat ouderen somber of lusteloos zijn. Of dat ze of veel lichamelijke klachten hebben. Die klachten kunnen op een depressie wijzen. Er is sprake van een depressie als iemand zich minstens 2 weken achter elkaar erg somber voelt.

Klachten

• Somberheid, lusteloosheid en prikkelbaarheid.
• Verlies van interesses.
• Minder zin in eten, een verandering in gewicht. 
• Problemen met concentratie en geheugen. 
• Verlies van energie, een allesoverheersende vermoeidheid. 
• Slapeloosheid, maar soms ook moeilijk uit bed kunnen komen.
• Besluiteloosheid en piekeren.
• De wens om dood te gaan.
• Schuldgevoelens of gevoelens van waardeloosheid.
• Traagheid in praten, denken en bewegen (of juist lichamelijke onrust).

Een depressie kan bij ouderen een grote invloed hebben op de zelfstandigheid. Het gaat zowel lichamelijk als geestelijk minder goed met iemand. De kwaliteit van leven gaat achteruit.

Oorzaken

Oorzaken van depressie bij ouderen zijn onder andere:

• Erfelijke aanleg tot depressie.
• Lichamelijke ziekte of invaliditeit. Denk hierbij aan beperkingen in mobiliteit en/of minder goed kunnen zien of horen.
• Persoonlijkheid en hoe iemand in het leven omgaat met problemen. 
• Het verliezen van de partner of andere naasten.
• Eenzaamheid.
• Geheugenstoornissen.
• Verandering van de woonomgeving zoals verhuizen naar verzorgings- of verpleeghuis.

Een depressie hoeft geen duidelijke oorzaak te hebben. Vaak is de oorzaak een combinatie van psychische, lichamelijke en sociale problemen. 

De behandeling 

Een behandeling van een depressie bestaat vaak uit een combinatie van dingen:

• Uitleg en informatie geven over het ziektebeeld depressie. Hierdoor kan men zich in het ziektebeeld herkennen. Ook geven we handvatten/ adviezen voor het dagelijks leven, die de depressie op een positieve wijze kunnen beïnvloeden.
• Fysieke inspanning, meer bewegen.
• Begeleiding of therapie van een deskundige hulpverlener.
• Medicatie (antidepressiva). Vaak voor enkele maanden en onder begeleiding van
  (huis)arts.

Tips voor huis

Zijn er redenen voor uw matte of sombere gevoel? Praat met uw omgeving over uw gevoelens. Daarnaast is het belangrijk om uzelf niet te isoleren. Probeer mensen op te zoeken, ook als u er eigenlijk geen zin in heeft. Hieronder leest u extra tips.

Zorg voor een ritme

• Zorg voor regelmaat. Sta op tijd op, eet 3 keer per dag en ga op tijd slapen.
• Leg u elke dag een paar taken op, maar doe niet meer dan u aankunt.
• Probeer goed voor uzelf te blijven zorgen, kleed u bijvoorbeeld met zorg.

Beweging en frisse lucht

Probeer elke dag naar buiten te gaan. Wandelen of fietsen kan uw stemming verbeteren en u op een gezonde manier moe maken. Bent u minder mobiel of zit u in een rolstoel? Vraag iemand om met u te wandelen. Een fysiotherapeut kan met u bespreken of uw mobiliteit te verbeteren is en met u oefenen.

Blijf leuke dingen doen

Doe elke dag iets wat u leuk vindt. Zoek naar terugkerende dagbestedingen, bijvoorbeeld iets wat past bij uw (vroegere) interesses. 

Vraag uw bezoek samen met u een activiteit te ondernemen. Bijvoorbeeld een spelletje, wandeling, tv-programma kijken of fotoalbum inzien. Zo heeft u wat extra afleiding en andere gespreksonderwerpen. 

Advies voor als uw naaste depressief is

• Denk niet te snel dat lichamelijke klachten of eenzaamheid horen bij het ouder worden.
• Bied een luisterend oor, toon begrip en geef aandacht zonder iemand te willen opbeuren. 
• Zorg voor gezelschap, stimulans en afleiding. Ook als de ander afwerend of weinig enthousiast reageert. 
• Breng structuur aan in de dag en onderneem samen activiteiten. Kies bij voorkeur een buitenactiviteit. Denk hierbij aan wandelen, fietsen of winkelen. Goede binnenactiviteiten zijn puzzelen, spelletje spelen of fotoboek bekijken.
• Moedig de ander aan hulp te zoeken. Vaak komen ouderen met depressieve klachten daar zelf niet toe. Dan is het belangrijk dat de omgeving deze stap zet.
• Laat blijken dat u niet altijd weet wat u moet zeggen of doen, maar dat de ander op u kan rekenen.
• Zoek meer informatie over depressie in de bibliotheek, de boekhandel of op internet.
• Woont u samen met iemand die een depressie heeft? Blijf dan goed voor uzelf zorgen en houd tijd vrij voor uw vrienden en hobby’s.

Professionele hulp

Bij een depressie kunt u professionele hulp krijgen. U gaat dan naar de huisarts voor een doorverwijzing. De huisarts kan u doorverwijzen naar een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ), een praktijkondersteuner of maatschappelijk werker. Of een psycholoog, psychotherapeut of psychiater. Samen met uw huisarts overlegt u wat de beste optie is. Uw huisarts weet wat er in uw omgeving mogelijk is. Vaak kan de hulpverlener bij u thuis komen.

Versie: 20150019 Depressie bij ouderen 2023-08