Behandeling met Rivastigmine (Exelon)

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

De arts heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Helaas bestaan er geen medicijnen die dementie kunnen genezen. Wel is er een medicijn dat het ziekteproces kan stabiliseren of vertragen. Dit medicijn heet Rivastigmine. Het werkt echter niet voor alle patiënten. Of het bij u wel werkt, is vooraf niet te zeggen. In deze folder vindt u informatie over Rivastigmine. U leest wat het is, hoe het werkt en waarom u het medicijn krijgt. Ook leest u informatie over hoe de behandeling verloopt. En welke bijwerkingen er zijn.

Wat is Rivastigmine?

Rivastigmine is een medicijn dat wordt voorgeschreven bij dementie. Rivastigmine is verkrijgbaar als pleister en als capsule. De pleister wordt vaak als eerste geprobeerd, omdat dit minder bijwerkingen geeft. Er is een opbouwschema voor zowel de pleister als de capsules. Dit kan worden aangepast en hangt af van de effecten en de bijwerkingen. In deze folder leest u over het gebruik van zowel de pleister als de capsule.

Hoe werkt Rivastigmine?

Onze hersenen hebben een sturende taak. Ze kunnen deze taak alleen uitvoeren als hersencellen met elkaar in contact staan. Voor dit contact zijn bepaalde boodschapperstoffen nodig, de zogenaamde neurotransmitters. Als er te weinig neurotransmitters zijn, ontstaan er problemen met de hersenfuncties. Dat zijn functies om te kunnen denken, begrijpen, lezen, schrijven, herinneren en onthouden. 1 van deze boodschapperstoffen is acetylcholine. Onderzoekers denken dat symptomen van dementie komen door een tekort aan acetylcholine.

Rivastigmine vermindert de afbraak van acetylcholine. Dit verhoogt dus de hoeveelheid acetylcholine in de hersenen. Daardoor kan Rivastigmine de symptomen van dementie vertragen. Met de behandeling met Rivastigmine is het doel dat u uw dagelijkse bezigheden zo lang mogelijk kunt blijven doen.

Wanneer wordt Rivastigmine gebruikt?

• Bij een beginnende tot matige vorm van Alzheimer. Of een combinatie van Alzheimer en vasculaire dementie. Met als doel dat u uw dagelijkse bezigheden zo lang mogelijk kunt blijven doen. 
• Bij dementie als gevolg van de ziekte van Parkinson.
• Bij Lewy Body dementie. Dit kan helpen bij het verminderen van hallucinaties, wanen en onrust.

Soms is Rivastigmine (nog) niet mogelijk:

• U mag geen Rivastigmine gebruiken als u kortgeleden een hartinfarct heeft gehad. Ook niet als u last heeft van geleidingsstoornissen van het hart. 
• Als u te weinig eet (ondervoeding), is de arts terughoudend met Rivastigmine. Dit is omdat u er misselijk van kunt worden. Bij een pleister gebeurt dit minder snel. Daarom wordt sneller voor de pleister gekozen. Uw arts zal dit beoordelen. 

Wanneer merkt u effect van Rivastigmine? 

Rivastigmine is vooral bedoeld om de achteruitgang van de hersenfuncties te vertragen. Meestal merkt u daarom geen effect of verbetering van uw klachten.

Klachten van hallucinaties, wanen en onrust kunnen wel worden verminderd door het gebruik van Rivastigmine.

Hoe gebruikt u Rivastigmine?

Er zijn 2 manieren om Rivastigmine te gebruiken: via capsules en pleisters. Hieronder leest u de instructies.

Hoe gebruikt u de capsules?

• Neem de Rivastigmine-capsule in tijdens of net na het ontbijt en bij het avondeten.
• Het is de bedoeling dat u eerst iets eet, dan de capsule inneemt en dan weer iets eet.
• Slik de capsule heel door met een half glas water. U mag de capsule niet kauwen of fijn maken.
• Vindt u het moeilijk om de capsules heel door te slikken? U mag de capsules dan openmaken. U moet wel de korrels uit de capsule heel doorslikken. Bijvoorbeeld op een lepel met appelmoes of vla. Als u de korrels fijnmaakt, komt de hele dosis in één keer vrij in het lichaam, en dat is te veel tegelijk.

Hoe gebruikt u de pleisters?

De Rivastigminepleister is een dunne, huidkleurige, ronde pleister. De pleister is beschikbaar in 2 sterktes:

• 4,6 milligram per 24 uur.
• 9,5 milligram per 24 uur.

De sterkte staat op de pleister. U start met een pleister van 4,6 milligram per 24 uur. Dit is om het lichaam aan de stof te laten wennen. 

Algemeen

• Elke dag plakt u of uw verzorger een nieuwe pleister op de droge, schone huid.
• De huid mag niet ingesmeerd zijn met olie, crème of lotion.
• Het is belangrijk om de pleister altijd op hetzelfde moment te plakken. Dit zodat elke pleister ongeveer 24 uur op de huid zit.
• Plak de pleister iedere dag op een andere plek. Gebruik hiervoor het plakschema.
• Breng een nieuwe pleister niet 2 keer binnen 14 dagen aan op dezelfde plek. Plak een nieuwe pleister steeds op een andere plaats op de huid.

Plakschema instructies

U plakt de Rivastigminepleister in 3 stappen. Hieronder leest u per stap wat u moet doen. 

Stap 1: open de verpakking

• Knip de verpakking open langs de stippellijn.
• Knip niet naast de lijn, omdat u dan de pleister kapot kunt knippen.
• Haal de pleister uit de verpakking.
• Bewaar de lege verpakking om hierin de gebruikte pleister weg te gooien.

Stap 2: verwijder de beschermfolie

• Als geheugensteuntje kunt u op de bovenkant van de pleister met een balpen de datum of de dag schrijven. Doe dit voordat u de beschermfolie aan de plakzijde verwijdert.
• Buig de pleister een beetje, zodat de beschermfolie aan de plakzijde omhoog komt.
• Trek nu één kant van de folie los.
• Raak het plakkende gedeelte van de pleister niet met uw vingers aan.

Stap 3: plak de pleister

• Plak de pleister met de vrijgekomen plakzijde op de huid.
• Trek nu de 2de helft van de beschermfolie los en druk de pleister ongeveer 20 seconden stevig aan.
• Zorg dat de randen goed plakken zodat de pleister 24 uur blijft zitten.

Hoe verwijdert u de Rivastigminepleister?

• Houd de huid strak en trek voorzichtig een rand van de pleister omhoog. 
• Trek daarna de pleister zachtjes van de huid. 
• Vouw de pleister met de plakkanten tegen elkaar. Druk ze samen en doe hem terug in de originele verpakking. 
• Gooi de pleister daarna weg en zorg dat kleine kinderen er niet bij kunnen. 
• Raak uw ogen niet met uw vingers aan. Was uw handen, na het verwijderen en plakken van de pleister, met water en zeep.

Mogelijke bijwerkingen

Zoals bij alle medicijnen kunnen er bijwerkingen ontstaan. Om de kans op bijwerkingen zo klein mogelijk te houden, wordt de medicatie langzaam opgebouwd. Dit zijn de meest voorkomende bijwerkingen:

Capsule

• Maagklachten en darmklachten (verminderde eetlust, misselijkheid, braken en diarree)
• Duizeligheid 
• Hoofdpijn

Pleister

• Huiduitslag op de plek van de pleister (roodheid, jeuk, irritatie, zwelling). 
• Maag- darmklachten zoals beschreven bij de capsule. Vaak duren deze klachten enkele dagen.

Algemeen

• In zeer zeldzame gevallen kan Rivastigmine de geleidingstijd van uw hart vertragen. Daarom wordt er altijd een hartfilmpje gemaakt. Dit is om te beoordelen of uw hart in een voldoende conditie is om te starten met Rivastigmine.
• De meeste mensen krijgen geen bijwerkingen. Als er wel bijwerkingen ontstaan, dan is het meestal bij het starten van de behandeling. Of als de dosering wordt verhoogd.
• Zijn de klachten na 5 dagen nog niet over? Neem dan contact op met de arts die de Rivastigmine heeft voorgeschreven.

Controle en dosering

Als u start met Rivastigmine wordt u na 4 en 8 weken gebeld voor een controle. Deze controle is met de geriater of de geriatrische verpleegkundige. Tijdens de controle vertelt u hoe het innemen of plakken van het medicijn gaat. Ook vertelt u of u last heeft van bijwerkingen en wat u van het medicijn merkt. Reageert uw lichaam goed op Rivastigmine? Dan kan de dosering worden verhoogd. 

Dosering bij capsule

• U start met 2 keer daags een capsule van 1,5 milligram.
• Als u dit goed verdraagt, wordt de dosering na 3 weken opgehoogd naar 2 keer daags 3 milligram.
• Daarna wordt de dosis opgehoogd naar 2 keer daags 4,5 milligram.
• Uiteindelijk komt u op de definitieve dosering van 2 keer daags 6 milligram.

Dosering bij pleister

• U start met 4,6 milligram per 24 uur.
• Na 4 weken wordt deze dosering opgehoogd naar 9,5 milligram per 24 uur.

2de controle

Als de einddosering bij zowel de capsule als de pleister is bereikt, wordt u na 4 weken nog een keer gebeld. Daarna neemt de huisarts de controle over.

Veelgestelde vragen

Hieronder vindt u het antwoord op veelgestelde vragen over Rivastigmine.

Hoelang duurt de behandeling?

U kunt Rivastigmine gewoon blijven gebruiken. Tenzij u (te veel) last krijgt van bijwerkingen.

Kan ik met Rivastigmine autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

Voor eten en drinken zijn geen beperkingen. Voor autorijden en alcohol drinken zijn er wel adviezen. Hieronder leest u daar meer over. 

Autorijden

Als u de diagnose dementie heeft gekregen, mag u niet zomaar weer autorijden. Tenzij u na de diagnose bent goedgekeurd door het CBR na een rijtest. Voor meer informatie kunt u terecht bij het CBR. Of vraag uw behandelend arts via de poli Geriatrie.

U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt, niet autorijden. Rijd ook geen auto als de dosering omhoog is gegaan. Het kan namelijk gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen zoals duizeligheid, slaperigheid, hallucinaties, verwardheid en vermoeidheid. 

U mag pas weer autorijden nadat u gedurende enkele dagen dezelfde dosering heeft gebruikt. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op de website https://www.rijveiligmetmedicijnen.nl/. Op deze website leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

Alcohol drinken

Alcohol versterkt het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u hier niets meer van merkt, omdat u gewend bent geraakt aan dit medicijn, kunt u door alcohol drinken erg suf worden. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet.

Algemene adviezen bij gebruik van de pleister

• Bewaar de pleister in de dichte verpakking op een donkere plaats bij kamertemperatuur (beneden 25 graden Celsius).
• Houd pleisters buiten bereik van kinderen en huisdieren.
• Breng beschadigde terug naar de apotheek. Dit geldt ook voor ongebruikte pleisters die over de vervaldatum zijn
• Ongeopende verpakkingen kunt u gebruiken tot de vervaldatum (exp…). Dit staat op de verpakking.
• Hebt u per ongeluk geknipt in een pleister tijdens het openen van de verpakking? Gooi deze dan weg en gebruik een nieuwe pleister.
• Wanneer de verpakking geopend is, moet u de pleister direct opplakken.
• Laat de pleister niet gemakkelijk los? Dan kunt u met wat babyolie op uw vinger over de pleister wrijven. Dit lost de plaklaag op. Zo kunt u de pleister eenvoudig verwijderen. Gebruik geen alcohol of schoonmaaklotions (zoals make-up of nagellakremover). Dit kan huidirritatie geven.
• Zodra u ontdekt dat u vergeten bent om de pleister te vervangen, vervang deze dan direct. De volgende dag kunt u de pleister weer vervangen op het gebruikelijke tijdstip.
• Scheer de huid niet, want dan kan de huid beschadigen of irriteren.
• Wanneer u een pleister draagt, kunt u gewoon een bad nemen, douchen of zwemmen. De werking zal hierdoor niet veranderen. Controleer tijdens en na deze activiteiten wel of de pleister goed blijft zitten.
• De pleister mag niet te lang aan een warmtebron worden blootgesteld. Zoals de sauna, zonnebank of overmatig zonlicht.
• Draag de pleister dan ook bij voorkeur onder uw kleding wanneer u langere tijd in de zon bent.
• U mag de pleister nooit op een verbrande, gewonde of geïrriteerde huid plakken.

Versie: 20200073 Behandeling met Rivastigmine (Exelon) 2023-08