Informatie voor diëtisten

Met het FODMAP-beperkte dieet laat u PDS-patiënten op een effectieve manier ontdekken óf ze door voeding klachten krijgen, voor welke voedingsstoffen ze gevoelig zijn en in wat voor mate.

Doel van de behandeling

Het doel van de behandeling is vermindering van klachten en daardoor verbetering van kwaliteit van leven. Uit onderzoeksresultaten tot nu toe blijkt dat het dieet bij ongeveer 75% van de behandelde patiënten tot substantiële vermindering van klachten leidde. Een enkeling werd zelfs klachtenvrij. Over de resultaten op lange termijn is nog weinig bekend.

Het is van groot belang de effectiviteit van uw behandeling te meten. Registreer in elk geval voor aanvang van de behandeling en aan het einde van de eliminatiefase de frequentie en de ernst van de verschillende klachten (VAS-score).

Welke patiënten komen in aanmerking voor behandeling?

1. De diagnose PDS is door de (huis-)arts gesteld. Met name coeliakie moet uitgesloten zijn (serologie) en een ernstige darmziekte (darmkanker/Crohn/Colitis ulcerosa) onwaarschijnlijk. Patiënten met klachten die voldoen aan de ROME III criteria zonder alarmsymptomen komen in aanmerking.
2. Het is geen eenvoudig dieet en daarom alleen geschikt voor gemotiveerde patiënten.
3. De patiënt heeft klachten bij een normale voeding. Het normaliseren van een sterk afwijkend, ongezond voedingspatroon kan PDS-klachten al sterk doen verminderen.
4. Lactose-intolerantie is onwaarschijnlijk de oorzaak van de PDS-klachten. Bij twijfel kan patiënt eerst gedurende twee weken een lactosebeperkt dieet volgen.

Behandeling in het Martiniziekenhuis

Voor het opstellen van het behandelplan en het maken van patiënteninformatie gebruikten we als bron the Monash University, Melbourne en the King's College, Londen. Bij gebrek aan Nederlandse gegevens over het FODMAP-gehalte van producten waren we afhankelijk van de productanalyses van de Australiërs.

Het gebruik van producten waarvan we de samenstelling niet kennen raden we af, zolang de patiënt het dieet volgt.

Over het FODMAP-gehalte van producten bestaat soms verschil van mening. Zo zijn er twijfels over spelt en sojamelk. Wij delen ze (voorlopig) in bij de FODMAP-arme producten.

De behandeling bestaat uit:

1e Poliklinisch consult (60 minuten)

Besproken wordt:

• Algemene informatie over het dieet en wat de patiënt kan verwachten
• Klachtenscorelijst
• Dieetrichtlijnen voor de eliminatiefase die 4-6 weken duurt -hierbij wordt een 3-daagse voedingsdagboek van de patiënt als leidraad gebruikt-

Besteed extra aandacht aan het vervangen van tarweproducten. Veel patiënten vinden dit moeilijk. Spelt en de glutenvrije granen zijn FODMAP-arm, maar producten hiervan kunnen door andere ingrediënten FODMAP-rijk zijn. Speltbrood kan bijvoorbeeld van een mix van speltbloem en tarwebloem zijn gemaakt.

Voorkom het misverstand dat het dieet ook glutenvrij moet zijn.Tip: Gebruik etiketten met ingrediëntenvermelding als voorbeeld om de patiënt te laten zien waar ze op moeten letten.

1e Telefonisch consult (15 minuten)

Vindt bij voorkeur na een week plaats en is bedoeld om de patiënt te ondersteunen bij de uitvoering van het dieet.

2e Telefonisch consult (15 minuten)

Vindt in de 3e of 4e week plaats

 Besproken wordt

• Evaluatie
• Klachtenscore - n.b. niet iedereen zal al vermindering van klachten ervaren ondanks goed volgen van het dieet en zal meer tijd nodig hebben.

3e Poliklinisch consult (45 minuten)

Vindt in de 6e week plaats

Besproken wordt

• Evaluatie
• Klachtenscore
• Beoordeling samen met de patiënt of het dieet effectief is
• Dieetrichtlijnen voor de herintroductiefase wanneer het dieet effectief is gebleken -n.b. soms bevalt het dieet zo goed dat een patiënt niet wil herintroduceren uit angst voor terugkeer van de klachten-
• Datum start van de herintroductiefase -soms is het nodig deze fase uit te stellen. De vakantieperiode is bijvoorbeeld minder geschikt om te starten.
• Einde behandeling wanneer het dieet niet effectief is ondanks goed volgen van het dieet

Voor de beoordeling van de effectiviteit van het dieet weegt het oordeel van de patiënt zwaar. Bij duidelijke klachtenvermindering vindt u dat terug in de klachtenscores. De patiënt zal gemotiveerd zijn om door te gaan. Bij twijfel helpen de klachtenscores het resultaat te objectiveren. Wanneer de score voor de ernst van de meest hinderlijke buikklachten ≥2 punten lager ligt dan bij de eerste meting heeft het zin om door te gaan.

3e Poliklinisch consult (45 minuten)

Vindt  6-7 weken na de start van de herintroductiefase plaats. Dit is tevens het eindgesprek.

 Besproken wordt

• Evaluatie
• Werkboek herintroductie met registratie klachten
• Beoordeling voor welke FODMAPs de patiënt gevoelig is
• Dieetrichtlijnen toegespitst op de klachtenveroorzakende FODMAPs
• Vervolg herintroduceren

De patiënt is na  6-7 weken nog niet geheel klaar met testen. Van de fructanen, galactanen en polyolen wordt aangeraden de verschillende voedingsmiddelen één voor één te herintroduceren. Bijvoorbeeld: van de polyolen verdraagt de patiënt sorbitol wel, maar mannitol of xylitol misschien niet. Door abrikozen, champignons en suikervrije kauwgom apart te testen krijgt de patiënt meer duidelijkheid.

Van de FODMAPs die klachten veroorzaken, kan door kleinere hoeveelheden te testen de dosis worden bepaald die nog wel wordt verdragen. Belangrijk is dat de patiënt nu voldoende kennis heeft om zelfstandig verder te gaan.

Behandelduur

In het Martini Ziekenhuis streven we er naar de gehele behandeling plaats te laten vinden binnen de 3 uur die door verzekeraars worden vergoed. Dat lukt alleen door de patiënt vóór het poliklinisch bezoek zelf de klachtenscorelijst in te laten vullen en een voedingsdagboek bij te laten houden.

Uiteraard kunt u ook naar deze website verwijzen ter voorbereiding van het bezoek.

Materiaal

We willen graag dat u snel aan de slag kunt met het behandelen van uw PDS-patiënten. Daarom stellen we het door ons ontwikkelde materiaal gratis beschikbaar.

• Brochure "Richtlijnen FODMAP-beperkt dieet"(update 2019)
• Brochure "herintroductiefase" (update 2019)
• Brochure "Productenlijst FODMAP-beperkt dieet" (update 2019)

Tenslotte

Het begeleiden van deze gemotiveerde groep patiënten geeft veel voldoening. U ziet enthousiaste mensen, die dankbaar zijn voor de verbetering van de kwaliteit van hun leven.