Zuurstof thuis

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

Bij alles wat u doet, heeft uw lichaam zuurstof nodig. Uw spieren en hersenen werken op zuurstof en u verteert uw eten ook met zuurstof. De zuurstof die u inademt, komt via de longen in het bloed en gaat zo naar de plaatsen waar energie nodig is. Hierbij komen afvalstoffen vrij, zoals koolzuur. Uw longen zorgen ervoor dat u het overtollige koolzuur uit het bloed weer uitademt.

Als u (ernstige) longklachten heeft, dan gaat er minder zuurstof via de longen naar uw bloed. Dat zorgt ervoor dat er te weinig zuurstof in uw bloed komt. Daardoor kunt u problemen krijgen met uw hart en andere organen. Extra zuurstofgebruik zorgt ervoor dat deze problemen minder worden of verdwijnen. In deze folder leest u wanneer u extra zuurstof krijgt en hoe dit gaat.

Extra zuurstof

In sommige gevallen is een behandeling nodig waarbij u extra zuurstof krijgt:

• Een korte zuurstofbehandeling, als u klachten heeft waarbij u te weinig zuurstof krijgt. U kunt dan even meer zuurstof nodig hebben.
• Bij zuurstoftherapie.
• Als u kortademig bent in de laatste levensfase.

Mogelijke klachten

Of u extra zuurstof nodig heeft, hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. Uw longarts kan u hiervoor onderzoeken. Klachten die mogelijk op een zuurstoftekort wijzen zijn:

• Moeite om in slaap te komen.
• Moeite om in te spannen.

Zuurstoftekort veroorzaakt niet altijd klachten van kortademigheid. Kortademigheid neemt niet altijd af door extra zuurstof.

Voordelen van extra zuurstofgebruik

Bij het gebruik van extra zuurstof bestaat de kans dat u weer meer kunt doen en dat u minder snel moe wordt. Extra zuurstof kan dus voor een betere kwaliteit van leven zorgen. Het is wel belangrijk om te weten dat uw longziekte niet te genezen is met extra zuurstofgebruik.

Zuurstofapparatuur thuis

Wanneer u extra zuurstof nodig heeft, kunt u thuis een zuurstofapparaat krijgen. Dat apparaat is een zuurstofbron. Daarmee krijgt u de zuurstof toegediend via een slangetje. De zuurstof vermengt zich dan met de lucht die u inademt. Er zijn verschillende soorten zuurstofbronnen. Uw longarts geeft advies voor een zuurstofbron. De zuurstofleverancier kiest welke bron u thuis krijgt.

Voorwaarden

Een zuurstofbehandeling is belastend voor u en uw omgeving. Bovendien is het een dure behandeling. Daarom moet u aan enkele voorwaarden voldoen:

• Uw toestand wordt niet beter met alleen medicijnen en fysiotherapie.
• Uw zuurstoftekort is al 2 tot 3 maanden hetzelfde.
• U kunt de zuurstofbehandeling zelf goed uitvoeren en volhouden.
• U bent gestopt met roken. Dit is een strikte voorwaarde. Het roken doet de werking van de zuurstof namelijk teniet. Rookt u (nog), dan heeft extra zuurstof géén zin. Maar vooral is roken gevaarlijk bij het gebruik van zuurstof.
• U zorgt dat andere mensen absoluut niet roken in uw huis of als u zuurstof gebruikt. Ook neemt u extra maatregelen om brand te voorkomen.
• Uw longarts bepaalt met een bloedgas-analyse (een polsprik) hoeveel zuurstof u gaat gebruiken. Het is belangrijk dat u zich hieraan houdt.

Recept voor hoeveelheid zuurstof

Het zuurstoftekort in uw bloed bepaalt hoeveel extra zuurstof u nodig heeft. Uw longarts schrijft u een recept voor. De longarts geeft aan hoe u de hoeveelheid zuurstof per minuut moet regelen. Die hoeveelheid heet de zuurstofstroom. Het is belangrijk dat u zich aan de juiste hoeveelheid houdt. Als u te veel zuurstof gebruikt, kan dat schadelijk zijn. Gebruikt u te weinig zuurstof, dan heeft de behandeling te weinig effect.

Hoeveelheid

• Per dag moet u minstens 16 uur extra zuurstof gebruiken. Onthoud goed dat hoe meer uren u zuurstof gebruikt, hoe beter het voor u is.

• Bij inspanning kunt u wat meer zuurstof nodig hebben. Dit komt omdat uw lichaam dan meer energie en zuurstof verbruikt. Voor extra energie kunt u iets extra’s eten, bijvoorbeeld voordat u gaat bewegen. Van zuurstof kunt u namelijk geen voorraad aanleggen.

Duur van de behandeling

Hoe lang de behandeling duurt, hangt af van uw conditie. Krijgt u extra zuurstof voorgeschreven om te herstellen van erge longklachten? Dan zal de longarts na 3 maanden beoordelen of u ermee door moet gaan. Heeft u de extra zuurstof nodig omdat uw conditie steeds verder achteruit gaat? Dan is de extra zuurstof voor altijd.

Het toedienen van zuurstof

De zuurstof wordt via een slangetje in uw luchtwegen gebracht. Daar vermengt de zuurstof met de lucht die u inademt. Het toedienen van de zuurstof gebeurt meestal via de neus, met een neusbril of neuskatheter.

Neusbril

• De meeste mensen willen extra zuurstof via de neus, met een neusbril. Deze bril hangt over uw oren en steekt een stukje in beide neusgaten. Er zijn verschillende neusbrillen.
• Heeft u problemen met een neusbril? Vraag de zuurstofleverancier dan om een ander type.
• Vervang uw neusbril elke 2 weken, omdat die hard wordt en kan schuren.
• U krijgt de neusbrillen van uw zuurstofleverancier.

• Mensen die nog niet zo lang extra zuurstof gebruiken, leggen vaak de neusbril even weg. Bijvoorbeeld omdat ze gaan eten of naar het toilet gaan. Dat moet u niet doen, want de neusbril geeft u zuurstof. Vooral tijdens activiteiten heeft u meer zuurstof nodig.

Neuskatheter

Een andere mogelijkheid die niet veel meer wordt gebruikt, is een neuskatheter. Dit is een klein slangetje in één neusgat, dat met een pleister op de neus wordt vastgezet. Bij sommige mensen zorgt dit voor irritatie van de neus, keel of oren. Ook krijgen zij klachten als heesheid, bloedneuzen en een verstopte neus. Krijgt u onvoldoende zuurstof via de neus binnen? Dan kunt u bijvoorbeeld kiezen voor een zuurstofkapje.

Soorten zuurstofbronnen

Het bedrijf dat de zuurstof bij u thuis levert, legt u ook uit hoe het apparaat werkt en hoe u het goed gebruikt. Bij problemen met de apparatuur kunt u contact opnemen met het bedrijf. Er bestaan 3 soorten zuurstofbronnen:

• De concentrator.
• De (draagbare) cilinder.
• Het systeem voor vloeibare zuurstof.

De concentrator

De zuurstofconcentrator is een elektrisch apparaat dat zuurstof uit de omgevingslucht haalt. Het is een kast op wieltjes. De concentrator levert maximaal 9 liter zuurstof per minuut.

Een concentrator heeft lucht nodig om zuurstof te kunnen maken. Daarom mag het apparaat niet in een afgesloten ruimte staan. De kamer moet goed doorgelucht kunnen worden.

(Draagbare) cilinder

Er zijn verschillende mogelijkheden voor buitenshuis. Er zijn mobiele concentrators, thuisvulsystemen en draagbare cilinders. In overleg met u wordt bepaald welke zuurstofbron goed bij u past. Dan kijkt de leverancier wat mogelijk is. Dit wordt ook met u besproken.

Er zijn grote cilinders voor thuis. Leveranciers leveren een cilinder van 10 liter als reserve bij een concentrator. Dat kan handig zijn als de stroom uitvalt. Deze cilinder is wel zwaar, maar staat op wieltjes.

U kunt de reservecilinder in een aparte ruimte opslaan. Bij het gebruik van zuurstof in huis, ook met cilinders, moet u altijd goed ventileren.

Systeem vloeibare zuurstof

Vloeibare zuurstof zit opgeslagen in een moedervat (basistank) van 35 liter. Bij de basistank zit een kleine draagtank van maximaal 2 liter. Deze kleine tank moet u steeds bijvullen uit de moedertank. De moedertank weegt bijna 80 kilo als die vol is. De draagtank weegt ongeveer 3,5 kilo. De draagtank is goed voor bijvoorbeeld 8 uur zuurstof als 2 liter per minuut gebruikt. Voor mensen die meer verbruiken of langer dan 8 uur, is een draagtank niet handig.

Het is ook goed om te weten dat vloeibare zuurstof verdampt. Dat is vooral belangrijk als u een dagje weg gaat. Vul dan de draagset pas net voordat u vertrekt. Gaat u voor langere tijd weg en overnacht u ergens anders? Dan kunt u een moedervat laten bezorgen op uw logeeradres. Deze draagtank is erg duur en kan daarom niet altijd door de leverancier geleverd worden.

Voorwaarden

• De Arbowet zegt dat u de basistank alleen mag verplaatsen op het verrijdbare onderstel. Daarom hangt het van uw woning af of deze tank iets voor u is. Op de Waddeneilanden en in hoogbouw kan een basistank niet geplaatst worden.
• U heeft recht op vloeibare zuurstof als u mobiel bent. Dat is bijvoorbeeld als u minstens 3 keer per week een paar uur van huis bent. Een andere voorwaarde is dat u ongeveer 20 cilinders per maand gebruikt.
• De zorgverzekeraars spreken een dagvergoeding met uw leverancier af. 1 keer per jaar vindt controle en onderhoud plaats.

Bijwerkingen

Extra zuurstof heeft nauwelijks bijwerkingen, als u zich aan de regels houdt. Toch kunnen er bijwerkingen zijn:

Irritatie aan slijmvlies

De zuurstof droogt het slijmvlies van de luchtwegen een beetje uit. Het slijmvlies kan hierdoor geïrriteerd raken. U kunt deze irritatie voorkomen met een bevochtiger. Gebruikt u meer dan 4 liter zuurstof per minuut? Dan kunt u een bevochtiger aanvragen bij uw zuurstofleverancier.

Bloedverdunners

Gebruikt u bloedverdunnende middelen, dan overlegt u met uw huisarts over extra zuurstofgebruik. De kans op neusbloedingen kan in dat geval groter zijn.

Huidirritatie

Bij mensen met een gevoelige huid kan het zuurstofslangetje irritatie geven. U mag niet met vette zalf smeren zolang u zuurstof gebruikt, vanwege brandgevaar. Eventueel kunt u vetvrije crème van de apotheek gebruiken, zoals Carbomeer gel.

Teveel zuurstof

Als u teveel zuurstof gebruikt, kunt u klachten krijgen. Uw ademhaling kan afremmen. Een ophoping van koolzuur in het bloed zorgt voor verschillende klachten. Voorbeelden zijn hoofdpijn, prikkelbaarheid, slaperigheid en sufheid. Gebruik dus nooit meer zuurstof per minuut dan wat u arts u heeft voorgeschreven.

Niet verslavend

Het is een misvatting dat zuurstof verslavend werkt en dat u daarom steeds meer nodig zou hebben. Als uw longen niet voldoende zuurstof opnemen, is extra zuurstof gewoon nodig. Niemand kan namelijk zonder zuurstof.

Als u steeds een beetje meer zuurstof nodig heeft, komt dat vooral omdat uw conditie achteruitgaat. Het komt ook voor dat mensen na een tijdje minder zuurstof nodig hebben. Bijvoorbeeld als zij hun ademhalingsspieren hebben getraind of hun conditie hebben verbeterd.

Tips voor thuis

Hieronder staan tips voor zuurstofgebruik thuis. Deze tips helpen u om het zuurstof zo goed en veilig mogelijk te gebruiken.

Brand voorkomen

Als u binnenshuis extra zuurstof gebruikt, moet u de veiligheidsvoorschriften opvolgen. Er is namelijk gevaar voor brand en brandwonden als u niet goed met de apparatuur omgaat.

Door de zuurstofbehandeling zit er in de lucht die u uitademt meer zuurstof dan normaal. Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof is zelf niet brandbaar, maar kan wel andere materialen laten branden. Zorg daarom voor uw veiligheid. Luister daarbij goed naar de adviezen van uw zuurstofleverancier.

Luchtverversing

Ventileer alle ruimtes in huis 24 uur per dag, vooral de kamer waarin u veel bent. U lucht alle ruimtes 1 keer per dag door alle ramen open te zetten.

Olie en vet

Voorkom dat er vet, boter, olie of alcohol bij de apparatuur komt. Oliën en vetten kunnen door contact met zuivere zuurstof ineens ontbranden. Denk daarbij ook aan drank, crèmes, lotions of iets dergelijks.

Niet roken

Zorg dat andere mensen absoluut niet roken waar u bij bent. Ook mogen ze niet roken in kamers waarin u lang bent terwijl u extra zuurstof gebruikt. Om dit duidelijk te maken kunt u op verschillende plekken stickers plakken. De stickers hebben de tekst Verboden te roken.

De stickers kunt u bestellen bij Stivoro Rookvrij, via telefoonnummer (0900) 9390. Deze organisatie is telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 17.00 uur.

Koken op gas en open vuur

U kunt beter niet koken op gas en geen waxinelichtjes of kaarsen branden. Kookt u op gas, zet dan de zuurstofbron uit en ventileer de ruimte voordat u gaat koken. U houdt 3 meter afstand van een open haard of vuurkorf. Blijf uit de buurt van open vuur.

Brandweer

Het is verstandig om de brandweer in uw woonplaats te vertellen dat u zuurstofcilinders of vloeibare zuurstof in huis krijgt. Dit is voor uw eigen veiligheid. U moet zelf contact opnemen met de brandweer. Uw arts of zuurstofleverancier doet dit niet voor u.

Soms wil de brandweer niet dat er in uw huis vloeibare zuurstof wordt gebruikt. Of stelt de brandweer hier voorwaarden aan. Dit gebeurt bijvoorbeeld als u in een flat of zorgcentrum woont.

Verzekering

Vertel ook uw brandverzekering dat u zuurstofcilinders of vloeibare zuurstof in huis krijgt. De verzekeraar wil op de hoogte zijn van een verhoogd risico. Meestal wordt uw melding van zuurstof in huis alleen genoteerd. Het heeft dan geen gevolgen voor de premie die u betaalt.

Vergoeding

Een zuurstofbehandeling (ook vloeibare zuurstof) wordt in Nederland altijd vergoed door de zorgverzekeraar. Per leverancier is ook een vergoeding geregeld voor het gebruik van extra stroom.

Zuurstof op vakantie

Informeer altijd eerst bij uw zorgverzekeraar hoe de vergoeding is geregeld. Boek pas daarna een vakantie naar het buitenland. Verder houdt u rekening met onderstaande voorbereidingen.

Zuurstof in het buitenland laten leveren

In Nederland levert de leverancier zuurstof op ieder adres. Ook in het buitenland is zuurstof leverbaar. Wel moet u dit altijd met de leverancier overleggen. Neem daar ruim de tijd voor en vraag het aan voordat uw vakantie begint. Dat doet u minimaal 4 weken voor een vakantie binnen Nederland. Voor een vakantie in het buitenland doet u dat minimaal 6 weken van tevoren.

Vliegen

Als u wilt reizen met het vliegtuig, dan bespreekt u dat met uw behandelend arts. Voor vliegen gelden namelijk speciale regels. Uw behandelend arts kan bepalen of vliegen voor u mogelijk is. Tijdens de vlucht moet u waarschijnlijk zuurstof blijven gebruiken.

Voordat u gaat vliegen, neemt u contact op met de vliegmaatschappij. U vraagt dan of het toegestaan is om met extra zuurstof te vliegen. U kunt ook bij uw reisbureau vragen of ze dit voor u kunnen regelen.

Het is verstandig zeker 5 maanden vóór uw reis te beginnen met aanvragen.

Zuurstof op uw vakantieadres

Soms is zuurstof op uw vakantieadres mogelijk. Hiervoor kunt u het beste contact opnemen met uw zuurstofleverancier.

Heeft uw zorgverzekeraar hiervoor afspraken gemaakt met uw leverancier? Dan kan de levering plaatsvinden. Een aantal zorgverzekeraars heeft deze afspraken gemaakt. Hoort uw zorgverzekeraar daar niet bij? Dan zal de zuurstofleverancier u verwijzen naar uw zorgverzekeraar. Vraag bij uw zorgverzekeraar na wat ze voor u kunnen regelen.

Advieslijn van het Astma Fonds bij problemen

Bij de advieslijn van het Astma Fonds kunt u vragen stellen over de regels voor de vergoeding van zuurstof in het buitenland.

Heeft u problemen met het regelen van zuurstof voor uw verblijf in het buitenland? Of zijn de vergoedingen bij uw zorgverzekeraar veranderd? Dan kunt u bellen met de Astma Fonds Advieslijn.

• Telefoonnummer: (0900) 227 2596, op werkdagen van 10.00 tot 14.00 uur.
• Mailen kan ook: advieslijn@astmafonds.nl.

Versie: 1260308 06-2023 Zuurstof thuis