Voedingsadviezen na een chirurgische kaakcorrectie

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

U heeft een chirurgische kaakcorrectie gehad. Daarom mag u de eerste 4 weken na de operatie geen vast voedsel eten. Eten zoals brood, groente, aardappels, vlees mag u dus niet eten. Dat is zodat uw kaken zo min mogelijk belast worden goed in de nieuwe stand kunnen vastgroeien.

Na 4 weken bespreekt uw MKA-chirurg (Mond, Kaak en Aanzichtschirurg) of u uw kaken weer mag belasten. U hoort dan of u meer mag eten. Dat hangt af van de ingreep die u heeft gehad. In deze folder krijgt u tips voor het eten en drinken na de operatie.

Algemene tips

Het is belangrijk dat u goed en gezond eet. Ook als u alleen vloeibare, gemalen en zachte voeding mag eten. Zo krijgt uw lichaam namelijk alle voedingsstoffen binnen die nodig zijn voor uw herstel. Hieronder ziet u tips hoe u maaltijden kunt samenstellen en bereiden.

Kies voeding met voldoende energie

Het is belangrijk om voeding te nemen die voldoende voedingsstoffen en energie (calorieën) bevat. Voldoende energie is nodig om op een gezond gewicht te blijven en niet ondervoed te raken.

Gebruik hulpmiddelen

• Drinken is soms prettiger met een rietje. Als u het rietje korter knipt, kost het zuigen minder kracht. Sommige mensen vinden het prettig om een tuitbeker te gebruiken.
• Eten gaat het makkelijkst met een kleine lepel (een dessert- of theelepel). 
• U mag tijdens het eten de elastiekjes die op uw beugel zitten, losmaken. Maak deze na het eten (en tandenpoetsen) weer vast of plaats nieuwe.

Voeding zelf zacht maken

Vaste voeding kunt u zelf vloeibaar of zacht maken door deze te malen of fijn te hakken. Een (elektrische) keukenhulp is daarbij handig en tijdbesparend. Denk hierbij aan:

• Staafmixer
• Keukenmachine
• Roer- of maaltijdzeef (passe-vite)
• Blender
• Aardappelstamper
• Scherp keukenmes

Kant-en-klare maaltijden

Er zijn kant-en-klare maaltijden die u mag eten. Dit zijn de opties:

• Tafeltje Dekje. Kijk voor meer informatie op de website https://www.tafeltjedekjemaaltijd.nl/. Of vraag de thuiszorgorganisatie.
• Cateringbedrijven: er zijn cateraars die aangepaste maaltijden kunnen leveren.

• Potjes baby-, peuter- en kindervoeding. Deze bevatten de noodzakelijke voedingsstoffen en zijn verkrijgbaar in de supermarkt. U kunt de smaak verbeteren door kruiden en zout toe te voegen.

Gemalen voeding aantrekkelijker maken

Gemalen voeding kan eentonig zijn. Met de volgende tips kan u het aantrekkelijker maken. 

• Verdeel de maaltijden over de dag en eet regelmatig iets. Neem naast de 3 hoofdmaaltijden (ontbijt, lunch, diner) 3 tot 4 tussendoortjes.
• Maal de maaltijdonderdelen apart en schep deze afzonderlijk op het bord. Hierdoor kunt u de smaak van de verschillende onderdelen beter proeven.

• Zorg ervoor dat de maaltijd uit verschillende kleuren bestaat. Hierdoor ziet het eten er aantrekkelijk uit. Neem bijvoorbeeld aardappelpuree met worteltjes en rul gebakken gehakt.

• Zorg voor afwisseling. Wissel koude en warme maaltijden en verschillende smaken af. Neem bijvoorbeeld een toetje (pudding, yoghurt of vla) na de warme maaltijd.
•  Probeer tijdens het eten een gezellige sfeer te creëren. Eet bij voorkeur aan tafel.

Extra calorieën toevoegen

Krijgt u niet genoeg calorieën binnen? Met deze tips kunt u de hoeveelheid calorieën eenvoudig verhogen. Gebruik:

• Roomboter of (dieet)margarine door de gepureerde groente, puree, saus, soep en pap.

• Ongeklopte slagroom in yoghurt, kwark, vla, pap, milkshake, koffie, vruchtensap en soep. Gebruik beter geen geklopte slagroom, dit kan een vol gevoel geven.

• Crème fraîche en zure room door saus, gebonden soep, puree, jus en gepureerde groenten.

• Kaas, bijvoorbeeld schimmel- of volvette Hollandse kaas (48+). Doe de kaas over of door de gepureerde groenten en aardappelpuree.

• Suiker of siroop door koffie, thee, melk, vla, yoghurt, pap, vruchtenmoes en vruchtensap. Als u suiker of honing te zoet vindt, kunt u dit vervangen door een voedingssuiker. Neem bijvoorbeeld Fantomalt® of Polycose®. Deze producten leveren wel energie, maar smaken minder zoet dan suiker. Voedingssuiker is verkrijgbaar bij apotheek en drogist.

• Saus, zoals mayonaise, mosterd, cocktailsaus of andere sausjes bij het eten.

Brood vervangen

Brood kunt u vervangen door:

• Pap van grove graansoorten (havermout, gort of rijst).
• Pap van grove bindmiddelen (Bambix, Brinta of havermout).
• Gladde pap van maïzena, rijstebloem, custard of bloem.
• Griesmeel en instant graanmengsels.
• Kant-en-klare pap en pudding.
• Vla, (vruchten)yoghurt en kwark in verschillende smaken, eventueel met vruchtenmoes.
• Drinkontbijt, zoals Goedemorgen® (Mona), WakeUp® (Honig) of Fruit Ontbijt® (Hero).

Warme maaltijd

Als warme maaltijd zijn er verschillende opties. Hieronder ziet u wat u kunt eten. Ook krijgt u tips over de bereiding van deze gerechten.

Soep

Soep kan een onderdeel van uw warme maaltijd zijn. Let op: soep kan een warme maaltijd niet vervangen. Het is minder voedzaam, omdat het veel water bevat. Dit geldt nog meer voor bouillon. Bouillon bevat alleen maar zout en smaakstoffen uit groente en vlees. De vulling maakt de soep voedzaam. Is de vulling van de soep te grof? Maal het met een staafmixer of blender.

Vlees/kip

• Bak het vlees niet te hard in boter of margarine. Voeg bij het malen van het vlees veel vocht toe (jus, saus of bouillon). Anders wordt het vlees te droog en te compact.
• Vettere vleessoorten zijn zachter (worst, half-om-half gehakt, doorregen varkensvlees, rollade). 
• Rundvlees is meestal te draderig, waardoor het vlees niet goed kan worden fijngemaakt.
• Eet ragout, waarbij de vulling (vlees, kip of champignons) is kleingemaakt en weer opnieuw is toegevoegd.

Vis

• Alle soorten vis zonder graat zijn geschikt.
• Stoof of bak de vis zachtjes gaar. Mix het eventueel fijn met een vissaus naar keuze.
• Vismousses zijn zeer geschikt. Denk hierbij aan zalmmousse en palingmousse.
• Zalm of tonijn uit blik kunt u met mayonaise en ketchup smeuïg maken en goed prakken.

Vervangers voor vlees/vis

• Roerei of omelet.
• Ragout of kroket.
• Franse kaas, roomkaas of geraspte kaas door de groente of aardappelpuree.
• Vegetarische producten en vleesvervangers.

Jus en saus

Alle soorten jus en saus (zelfgemaakt of kant-en-klaar) mag u eten. De dikte kunt u naar smaak aanpassen.

Groente

• Alle groente: vers, uit blik, uit pot of diepvries is mogelijk. Kook ze goed gaar en/of maal ze fijn.
• Voeg een klontje boter en/of groentesaus aan de groente toe.
• Bind waterige groente met bijvoorbeeld allesbinder, maïzena, een bloempapje of saus uit een pakje.

Aardappels en pasta

• Prak aardappels en maak deze met extra veel jus smeuïg.

• Maak aardappelpuree. Dit doet u door aardappels fijn te stampen, een klontje boter/margarine en (volle) melk toe te voegen. Net zoveel totdat het de gewenste dikte heeft.

• Doe aardappels niet in een keukenmachine. Daarin worden ze snel ‘lijmerig’.
• Maal pasta met saus en gehakt fijn voordat u het eet.

Nagerecht

Eet een nagerecht met zoveel mogelijk calorieën, zoals:

• Volle vla
• Volle (vruchten)yoghurt
• Pudding
• Mousse
• Bavarois
• Zacht fruit uit blik
• Appelmoes en/of ijs

Tussendoortjes

• Volle melk, karnemelk, volle yoghurt, volle chocolademelk, volle vruchtenyoghurt, vruchten-melkdranken, volle vla, volle kwark, volle vruchtenkwark.
• Thee en/of koffie, het liefst met suiker en koffiemelk/room/slagroom.
• Limonade, frisdrank, vruchtensap, vruchtennectar, bouillon, groentesap
• Appelmoes of moes van andere vruchten, eventueel met extra suiker en ongeklopte slagroom.
  Zachte koekjes of koekjes ‘dopen’ in de thee, zacht gebak.

• Maak eens een smoothie. Hiervoor zijn tal van heerlijke en voedzame recepten. U vindt deze recepten op het internet, in tijdschriften en in speciale kookboeken.

• Let op: water, ijswater en mineraalwater leveren geen energie. Daarom zijn ze minder geschikt als tussendoortje.

Moeilijke stoelgang (verstopping)

Door weinig voedingsvezels en te weinig drinken is de kans op verstopping groter. Als u vloeibare voeding gebruikt, kunt u minder vezels binnenkrijgen. Om verstopping te voorkomen en/of te verhelpen kunt u het volgende doen:

• Drink voldoende vocht, in totaal 2 liter per dag.
• Eet voldoende voedingsvezels, deze zitten in:
• pap (Bambix, Brinta, Nutrigan)
• drinkontbijt (Goedemorgen®, WakeUp®, Fruit Ontbijt®)
• Stimulance® (Nutricia); dit is een vruchtendrank met extra vezels
• peulvruchtensoepen (erwtensoep, bruine- of wittebonensoep)
• pruimensiropen, zoals Roosvicee Laxo: deze hebben een laxerend effect.
• Let op: gebruik laxeermiddelen uitsluitend in overleg met uw arts.

Wegen

Het is verstandig om u dagelijks op een vast tijdstip te wegen op dezelfde weegschaal. U kunt zo eenvoudig uw gewicht bijhouden. Het is de bedoeling dat u probeert om uw gewicht stabiel te houden.

Dieetpreparaten

Met dit dieet is het lastig om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Als aanvulling kunt u drinkvoeding gebruiken. Deze zijn in diverse soorten en smaken beschikbaar. Uw diëtist kan u hierover adviseren.

De diëtist adviseert u hoeveel u hiervan kunt gebruiken. Ook regelt de diëtist een machtiging van de ziektekostenverzekeraar voor een vergoeding. Daarnaast zorgt de diëtist dat de drinkvoeding bij u thuis wordt afgeleverd. Dat gaat in overleg met u.

Websites over voeding

Voor aanvullende informatie kunt u ook kijken op de volgende websites:

• De Nederlandse Vereniging van Diëtisten: www.nvdietist.nl

• Het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl

Versie V1: 20160032 Voedingsadviezen na een chirurgische kaakcorrectie 2023-08