Uitstrijkje

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

Binnenkort krijgt u een uitstrijkje. In deze folder leest u hoe dat verloopt en wat de uitslag kan zijn, aan de hand van de Pap-score. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met de arts.

Uitstrijkje

Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borsteltje cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor baarmoederhalskanker. Er wordt ook getest of het humaan papillomavirus (HPV) aanwezig is.

Het onderzoek

Een uitstrijkje wordt gemaakt tijdens een inwendig onderzoek. Het onderzoek wordt gedaan door de huisarts, assistent of gynaecoloog. U krijgt een spreider ingebracht om de baarmoedermond te kunnen zien. Zo’n spreider heet een speculum of eendenbek. Met een borstel worden wat cellen van de baarmoedermond gehaald. Deze cellen komen in een potje met vloeistof. 

De patholoog onderzoekt de cellen onder de microscoop. Soms heeft u na het uitstrijkje last van bloederige afscheiding.

Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt?

Een uitstrijkje is onderdeel van het bevolkingsonderzoek. Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar krijgen een oproep voor het uitstrijkje. Deze oproep is 1 keer in 5 jaar. Het uitstrijkje wordt meestal door de huisarts gedaan. 

Klachten

Soms krijgt u tussendoor een uitstrijkje. Dat gebeurt bijvoorbeeld als u last heeft van onregelmatige menstruatie of bloederige afscheiding. Andere redenen zijn bloedverlies wanneer dit niet hoort, na seksueel contact of langer dan 1 jaar na de laatste menstruatie. 

Zwangerschap

Bent u zwanger? Dan wacht u tot 6 weken na de bevalling.

De uitslag

De baarmoederhals bevat 2 soorten cellen: plaveiselcellen en cilindercellen. Beide soorten cellen moeten in het uitstrijkje aanwezig zijn. De Pap-score beoordeelt de cellen op veranderingen en afwijkingen. De afwijkingen kunnen betekenen dat het kankercellen zijn.

De cellen zijn normaal

Een normale uitslag is P1 of Pap 1. Een normale uitslag betekent dat alle cellen goed zichtbaar zijn in het uitstrijkje. Ook moeten de cellen er normaal uitzien.

De cellen zijn afwijkend

Een afwijkende uitslag is Pap 2 tot en met Pap 5. Een afwijkende uitslag betekent zeker niet altijd dat er iets ernstigs aan de hand is. 

• 5 op de 100 vrouwen hebben een afwijkende uitslag bij een uitstrijkje, zonder dat ze klachten hebben. 
• Bij kleine afwijkingen hebt u minder dan 10 procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker. Deze kans neemt toe als de afwijkingen groter zijn. 
• Zijn de cellen erg afwijkend? Dan hebt u ongeveer 90 procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker.
• Een voorstadium is goed en eenvoudig te behandelen. Ook dan is de kans op baarmoederhalskanker klein. 

De cellen zijn niet goed te beoordelen

Soms wordt de uitslag van het uitstrijkje een Pap 0 genoemd. Het uitstrijkje is dan niet goed te beoordelen. Dat kan gebeuren als er bijvoorbeeld teveel bloed bij de cellen aanwezig is. Meestal beschreven hoe het komt dat het uitstrijkje niet goed te beoordelen was. U kunt dan een nieuw uitstrijkje laten maken.

Een afwijkend uitstrijkje

Een afwijkend uitstrijkje wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Dat virus wordt door seksueel contact verspreid. Dit kan al door contact van huid op huid. De meeste vrouwen die seksueel contact hebben (80 tot 90 procent) worden geïnfecteerd met HPV. Deze infectie geeft geen klachten en geneest bij veel vrouwen vanzelf. Sommige vrouwen houden het virus bij zich en worden zo drager van het virus. Sommige soorten van dit virus geven meer risico op het ontstaan van baarmoederkanker. 

Advies

Als u een afwijkend uitstrijkje heeft, krijgt u altijd advies. Het hangt af van de uitslag welk advies u krijgt. Bijvoorbeeld een nieuw uitstrijkje of verder onderzoek bij de gynaecoloog. Dit heet een vervolgonderzoek.

Vervolgonderzoek

Bij een vervolgonderzoek kijkt de gynaecoloog eerst met een kolposcoop naar de baarmoedermond. De kolposcoop is een soort vergrootglas. Dit onderzoek heet een kolposcopie. 

Als het nodig is, neemt de behandelend arts een beetje weefsel van de baarmoedermond af. Dat is eerst altijd een klein stukje (een biopt). Als het biopt is onderzocht, kan het gebeuren dat er nog een iets groter stukje wordt verwijderd. De patholoog beoordeelt deze stukjes weefsel van de baarmoedermond in zijn geheel. Dit gebeurt niet bij een uitstrijkje. Dan worden alleen de cellen beoordeeld. Meer informatie hierover leest u in de folder Kolposcopisch onderzoek.

Versie: 20190009 Het uitstrijkje 2023-08