Premenstrueel syndroom (PMS)

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

Heeft u last van PMS-klachten voor uw menstruatie? Dan weet u hoe vervelend dit kan zijn. In deze folder leest u wat PMS is en welke klachten dit geeft. Ook leest u hoe u kunt achterhalen of u inderdaad PMS heeft. Tot slot leest u hoe PMS ontstaat en welke behandelingen er zijn. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met uw arts.

Premenstrueel syndroom (PMS)

PMS is een afkorting voor Premenstrueel Syndroom. Bij PMS krijgt u lichamelijke en emotionele klachten. Dit gebeurt 7 tot 14 dagen voor de menstruatie. Voorbeelden van klachten zijn pijnlijke borsten, een opgeblazen gevoel, prikkelbaarheid en wisselende stemmingen. U kunt zich gespannen, depressief of agressief voelen.

De klachten verdwijnen meestal vanzelf als uw menstruatie begint. Sommige vrouwen hebben tijdens de eerste dagen van de menstruatie nog klachten. Vaak wel minder erg dan vóór de menstruatie. Na een periode van minimaal 1 week zonder klachten, komen de klachten weer terug. Door de steeds terugkerende klachten kan PMS uw dagelijks leven verstoren.

Ongeveer 4 procent van de vrouwen tussen de 15 en 45 jaar heeft last van PMS. PMS-klachten beginnen vaak na het dertigste levensjaar en na het krijgen van kinderen. Na de overgang verdwijnen de klachten. Bij jongere vrouwen komt PMS minder vaak voor. PMS komt niet voor bij vrouwen die de pil gebruiken. 

Welke klachten passen bij PMS?

Er zijn veel klachten die bij PMS passen. De klachten kunnen lichamelijk en emotioneel zijn. Vaak nemen de klachten elk jaar toe. Er zijn lichamelijke aandoeningen die voor de menstruatie verergeren. Voorbeelden van zulke aandoeningen zijn epilepsie, migraine, diabetes, astma en allergieën.

Lichamelijke klachten

Voorbeelden van lichamelijke klachten die veel voorkomen zijn:

• Gewrichtspijn
• Spierpijn
• Rugpijn
• Een opgeblazen gevoel
• Pijnlijke en gespannen borsten
• Vocht vasthouden (bijvoorbeeld in handen en voeten)
• Gewichtstoename

Psychische klachten

Voorbeelden van psychische klachten die veel voorkomen zijn:

• Vermoeidheid of gebrek aan energie
• Stemmingswisselingen
• Prikkelbaarheid
• Huilbuien
• Boosheid
• Slecht slapen
• Moeite met concentreren
• Gevoelens van angst of paniek
• Sombere gevoelens en gedachten

Omgaan met klachten

Veel vrouwen met PMS voelen zich ongelukkig of machteloos. Ze weten van de goede dagen hoe ze kunnen functioneren. Dan is het heel frustrerend dat de klachten steeds weer terugkomen. Al helemaal als u weet hoe het is om een periode geen klachten te hebben. 

Sommige vrouwen zijn emotioneel labiel: ze ervaren vervelende gevoelens. Ze hebben bijvoorbeeld last van huilbuien of voelen zich depressief. Andere vrouwen zijn prikkelbaar en kunnen agressief reageren. Deze klachten kunnen afwisselend voorkomen. 

Met klachten kunnen vrouwen met PMS goed werken of studeren. Maar in een moeilijke periode reageren ze meestal af op degene die het dichtst bij staat. Dat is vaak de partner of het gezin. Veel vrouwen vinden dat erg naar en voelen zich schuldig. Daarnaast hebben veel vrouwen het gevoel dat hun omgeving hen niet begrijpt en niet serieus neemt. U kunt zich hierdoor erg eenzaam voelen. 

Hoe ontstaat PMS?

De oorzaak van PMS is niet bekend. Waarom de ene vrouw veel meer klachten heeft dan de ander, is niet bekend. De klachten ontstaan vaak na de eisprong, ongeveer 2 weken voor de menstruatie. In deze periode maakt het lichaam het hormoon progesteron aan. Ook maakt het lichaam in deze periode minder serotonine aan. 

Progesteron

Progesteron speelt een rol bij PMS. Het is niet zo dat vrouwen met PMS meer progesteron aanmaken. Maar ze zijn er wel gevoeliger voor. Sommige lichamelijke klachten komen door progesteron. Denk hierbij aan vocht vasthouden, gespannen borsten en een opgezette buik. 

Serotonine

De psychische klachten hebben waarschijnlijk met serotonine te maken. Serotonine is een stof in de hersenen. Het heeft invloed op uw gevoelsleven en stemming. Vrouwen met PMS maken minder serotonine aan na de eisprong. Als u minder serotonine heeft, kan dit psychische klachten geven.

Hoe weet u of u PMS heeft? 

Lichamelijke onderzoeken hebben weinig zin bij PMS-klachten. Hormoononderzoek in het bloed heeft geen nut. Want vrouwen met PMS hebben niet meer, minder of andere hormonen dan vrouwen zonder PMS. Meestal heeft lichamelijk of gynaecologisch onderzoek ook geen zin. De gemakkelijkste manier om te ontdekken of u PMS heeft, is door uw klachten bij te houden.

Klachten bijhouden

Het belangrijkste kenmerk van PMS is dat uw klachten samenhangen met uw menstruatiecyclus. Veel vrouwen vinden het moeilijk om aan te geven wanneer ze nu precies last van welke klacht hebben. Herkent u dit? Dan raden we u aan uw klachten bij te houden. Daarvoor kunt u een kaart van de website degynaecoloog.nl uitprinten en invullen.

Vul deze kaart minstens 2 maanden in. Begin aan het begin van de menstruatie tot het begin van de volgende menstruatie. Als u dit heeft gedaan, heeft u zelf meer inzicht in uw klachten. Ook kunt u de kaart met uw arts bespreken. Dan bekijkt de arts of uw klachten inderdaad met PMS te maken kunnen hebben. 

Is het wel PMS?

Soms blijkt dat de klachten niet door PMS komen. Dat is zo als u de hele maand klachten heeft of cyclische pijn heeft. De helft van de vrouwen die de kaart invullen, heeft de klachten bijna de hele maand. Dan is het geen PMS. Als u geen PMS heeft, maar wel veel psychische klachten, is het verstandig om contact met de huisarts op te nemen. Bij een depressie of angststoornis kan de huisarts u behandelen. Of u kan u worden doorverwezen naar een psycholoog of psychiater.

Ernstige pijn voor of tijdens de menstruatie is geen kenmerk van PMS. Het zijn wel klachten die u met uw huisarts of gynaecoloog kunt bespreken.

Wat kunt u zelf doen?

Bij veel vrouwen verminderen de klachten als ze hun leefpatroon aanpassen. Het kan helpen om een gezonde leefstijl te hebben en begrip te vragen aan de mensen om u heen. Hieronder staan meer tips.

Voorbereiden op PMS

Door het patroon van uw klachten te (her)kennen, kunt u zich beter voorbereiden. Ook kunt u de omgeving vertellen wanneer de PMS-klachten beginnen. Zo kunnen anderen rekening met u houden. Zoek daarnaast een balans tussen activiteit en rust. Luister in deze periode extra goed naar uw lichaam.

Erover praten

• Praat over PMS met uw familie, vrienden of uw partner. Waarschijnlijk begrijpen ze dan beter hoe u zich voelt. Bespreek de PMS na de ongesteldheid, omdat u zich dan wat rustiger voelt.
• Een gesprek met de huisarts, een psycholoog of maatschappelijk werker kan ook helpen. Dan bespreekt u hoe u het beste om kunt gaan met de klachten. 
• Sommige vrouwen vinden het prettig om hun ervaringen te delen met andere vrouwen met PMS. Dit kan bijvoorbeeld via een (online) praatgroep of forum.

Bewegen

Regelmatig bewegen kan helpen om u beter te voelen. Probeer een paar keer per week te bewegen of te sporten.

Eten en drinken

Gezond eten kan ook helpen. Probeer om minder zoet te eten in de periode van de klachten, ook al heeft u er nog zoveel zin in. Het kan de moeite waard zijn om (tijdelijk) te stoppen met alcohol en cafeïne. Koffie, cafeïnehoudende thee en cola laat u dan staan.

Behandeling met medicijnen

Als het veranderen van het leefpatroon niet genoeg helpt, dan kunt u medicijnen nemen. Deze medicijnen kunnen de hormonen of het serotoninegehalte in de hersenen beïnvloeden. Hieronder leest u meer informatie over de mogelijkheden.

De anticonceptiepil

In een normale cyclus maakt het lichaam eerst alleen oestrogeen aan. Na de eisprong komt er progesteron bij. De anticonceptiepil houdt de eisprong tegen, waardoor er minder hormoonwisselingen voorkomen. Als de pil zonder stopweek wordt ingenomen, dan zijn er geen hormoonwisselingen meer. 

Het nadeel is dat alle soorten anticonceptiepillen progesteron bevatten. Mogelijk komen er juist meer klachten terug. Sommige vrouwen reageren goed op de pil en anderen niet.

Pil met Drosperinon

Er bestaat een pil met Drosperinon. Drosperinon werkt een beetje als progesteron. In plaats van dat u meer vocht vasthoudt, raakt u meer vocht kwijt. 

De stopweek is korter (4 in plaats van 7 dagen), maar deze pil kan ook zonder stopweek worden gebruikt. De pil helpt tegen klachten zoals vochtophoping, een opgeblazen gevoel en gespannen borsten.

LHRH-agonisten

LHRH-agonisten zijn medicijnen die de werking van de eierstokken remmen. U krijgt dan een injectie voor 1 of 3 maanden. In deze periode wordt er geen oestrogeen en progesteron meer aangemaakt. U kunt dit vergelijken met een tijdelijke menopauze. De menstruatie blijft uit en de PMS-klachten zijn over.

Helaas kunt u er andere klachten voor terugkrijgen. Denk hierbij aan opvliegers, nachtzweten, misselijkheid en hoofdpijn. Het is onverstandig deze medicijnen een langere tijd te gebruiken. Er zijn namelijk risico’s op hart- en vaatziekten en botontkalking. De klachten door LHRH-agonisten kunnen onderdrukt worden met een lage dosis hormonen. Soms kunnen de PMS-klachten dan weer terugkomen.

Antidepressiva

Er zijn medicijnen die de hersenen minder gevoelig maken voor natuurlijke hormoonwisselingen. Deze medicijnen beïnvloeden het serotoninegehalte in de hersenen. Ze worden SSRI’s (Selectieve Serotine Re-uptake remmers) genoemd, beter bekend als antidepressiva. Bij PMS worden antidepressiva gebruikt in de tweede periode van de menstruatiecyclus. Dat is het moment dat de PMS-klachten ontstaan.

Een nadeel van antidepressiva zijn de bijwerkingen. Bekende bijwerkingen zijn slapeloosheid, duizeligheid, moeheid, hoofdpijn, een droge mond, misselijkheid en diarree. Ook kunt u minder zin krijgen in vrijen of problemen met uw orgasme ervaren. 

Medicijnen die niet genoeg werken

Er zijn vele andere medicijnen voor PMS. Voorbeelden zijn vitamine B6, homeopathische medicijnen en natuurgeneesmiddelen. Tot nu toe blijken deze middelen niet beter te werken dan een placebo. Een placebo is een soort medicijn zonder werkzame bestanddelen.

Daarnaast zal een spiraal met progesteron (Mirena/Kyleena) niet helpen. Bij 12 procent tot 16 procent van de vrouwen stopt de menstruatie, maar de klachten blijven. Dit komt doordat de hormonale cyclus hetzelfde blijft.

Een operatie

Sommige vrouwen met ernstige PMS willen hun baarmoeder en eierstokken weg laten halen. De gedachte is: niet meer ongesteld, geen hormonen meer en eindelijk emotioneel stabiel. Maar wat houdt dit eigenlijk in?

Baarmoeder

Alleen de baarmoeder verwijderen, is voor PMS niet zinvol. De menstruaties blijven inderdaad weg, maar de hormonale cyclus blijft. De eierstokken blijven na de eisprong progesteron maken en de PMS-klachten blijven komen.

Eierstokken

Het verwijderen van de eierstokken is wél effectief voor de PMS-klachten. Maar deze operatie heeft risico’s en grote gevolgen: 

• Na verwijdering van de eierstokken komt u in de menopauze. U krijgt dan last van overgangsklachten. 
• Een menopauze op jonge leeftijd is ook nadelig voor hoe oud iemand wordt. 
• Het verhoogt de kans op hart- en vaatziekten en op botbreuken op oudere leeftijd.
• De huid veroudert eerder. 
• De schede wordt droog en doet pijn. 
• U heeft vaak minder zin in vrijen. 

Een lage dosis hormonen kan worden gebruikt om deze effecten op te vangen. Helaas kunnen de PMS-klachten dan weer terugkomen.

Overgangsklachten en gezondheid

Heeft u hele ernstige PMS-klachten en helpt niets? Dan raadt de gynaecoloog eerst een LHRH-agonist aan. Zo doet u de situatie na die ontstaat als de eierstokken zijn verwijderd. Als deze ervaring positief is, blijft het een grote stap om de eierstokken te verwijderen. Dit vanwege de gevolgen voor uw toekomstige gezondheid.

Versie :  20190050  Premenstrueel syndroom 2023-08