Nierfunctievervangende therapie

Inleiding

Bij een familielid of naaste is vastgesteld dat zijn of haar nieren (tijdelijk) niet voldoende functioneren. Daarom is het nodig om de functie van de nieren (tijdelijk) over te nemen. Dat gebeurt met nierfunctievervangende apparatuur. Het onvoldoende functioneren van de nieren kan verschillende oorzaken hebben. De intensivist informeert u hier uitgebreid over. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met de behandelend arts. 

De nieren

De meeste mensen hebben 2 nieren. Ze liggen aan de achterkant van het lichaam. Nieren krijgen zuurstofrijk bloed van de nierslagader. De nierslagader is een zijtak van de grote lichaamsslagader, de aorta.

De nieren hebben 3 belangrijke functies:

• Nieren verwijderen afvalstoffen. In het menselijk lichaam worden allerlei stoffen geproduceerd. De nuttige stoffen worden gebruikt, de afvalstoffen blijven over. De nieren maken urine aan en verwijderen deze afvalstoffen daarmee uit het lichaam. Ook voeren de nieren stoffen af waarvan er te veel zijn, zoals zouten en zuren.
• Nieren reguleren de waterhuishouding. Het menselijk lichaam bestaat voor ongeveer 80% uit water. De nieren zorgen voor een zo gelijk mogelijke samenstelling van dit water.
• Nieren maken hormonen aan. Hormonen zorgen ervoor dat bepaalde processen in het lichaam goed verlopen. Deze hormonen zijn nodig voor het regelen van de bloeddruk, het kalkgehalte in het bloed en het aanmaken van rode bloedlichaampjes.

Als nieren minder goed werken

De medische term voor nieren die minder goed werken is nierinsufficiëntie. Dit kan chronisch zijn of plotseling ontstaan. Chronische nierinsufficiëntie is blijvend.  Dit gaat niet meer over. Op de afdeling Intensive Care gaat het meestal om patiënten met een acute nierinsufficiëntie. Dit betekent dat de patiënt plotseling een ernstig nierfunctieverlies heeft. Meestal gebeurt dit als de nieren niet genoeg doorbloeding hebben. Deze verminderde doorbloeding heeft verschillende oorzaken.

Door een verminderde doorbloeding raken de cellen in de nieren beschadigd. Dan functioneren de nieren niet meer goed. De patiënt produceert minder of geen urine en afvalstoffen verdwijnen niet of niet genoeg uit het lichaam. Ook de aanmaak van hormonen kan verstoord raken.

Het is dan belangrijk om dan hemodialyse (bloedzuivering) toe te passen om de afvalstoffen en het vocht toch uit het lichaam te halen. Ook krijgen de beschadigde niercellen door hemodialyse de kans om zich te herstellen. Meestal duurt het minimaal een paar weken voordat de nierfunctie hersteld is en de nieren weer helemaal goed functioneren. Als de nierfunctie vóór de hemodialyse al verminderd was, is de kans op herstel kleiner. Dan ontstaat er chronische nierinsufficiëntie.

Manieren van dialyseren

Op de afdeling Intensive Care worden 2 verschillende dialysetechnieken toegepast, namelijk intermitterende hemodialyse en continue hemofiltratie.

Intermitterende hemodialyse

Intermitterende hemodialyse is de bekendste vorm van dialyseren. Het bloed gaat vanuit de patiënt via een slangensysteem naar een kunstnier in een dialyseapparaat. Deze kunstnier heeft filters die het bloed zuiveren van afvalstoffen. Om een goede toegang tot de bloedbaan te krijgen, wordt bij de patiënt een katheter in een grote ader ingebracht. Meestal is dit een ader in de lies of hals.

Een dialyse duurt 3 tot 5 uur. Tijdens deze periode wordt het bloed constant rondgepompt tot dat de afvalstoffen en het overtollig vocht zijn verwijderd.

Elke ochtend beslist de intensivist, naar aanleiding van de bloeduitslagen, of de patiënt die dag hemodialyse nodig heeft. Soms kan een dag worden overgeslagen. Verpleegkundigen van de dialyseafdeling bedienen het hemodialyse-apparaat.

Continue nierfunctie vervangende therapie (CNVT)

Soms is hemodialyse niet mogelijk. De intensivist bespreekt dit met de patiënt. De patiënt komt dan in aanmerking voor continue nierfunctie vervangende therapie (CNVT). Bij CNVT gaat de bloedzuivering 24 uur per dag door, wat beter is voor de bloeddruk. CNVT is verder gelijk aan hemodialyse: het bloed wordt naar een kunstnier in een dialyseapparaat geleid. Bij CNVT wordt het bloed een paar keer per dag gecontroleerd, om te zien of het bloed voldoende wordt gezuiverd.

Als de situatie is verbeterd, wordt de patiënt steeds minder afhankelijk van het dialyseapparaat. Dit is onder meer te zien aan de bloed- en urine-uitslagen.

Verpleegkundigen van de afdeling Intensive Care bedienen het CNVT-apparaat.

Versie: 1166415 nierfunctievervangende therapie 2023-08