Extreme misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap (Hyperemesis gravidarum)

Algemeen

• Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
• Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
• Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
• Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.

Inleiding

U bent opgenomen in het Martini Ziekenhuis vanwege overmatige misselijkheid en/of braken tijdens de zwangerschap. In deze folder leest u over ‘hyperemesis gravidarum’ en wat u kunt doen om klachten te verminderen. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met uw arts.

Wat is hyperemesis gravidarum?

Misselijkheid en braken komt vaker voor tijdens de zwangerschap. Soms wordt het braken zo erg dat er ook andere lichamelijke klachten ontstaan. Dit wordt ‘hyperemesis gravidarum’ genoemd.

Zwangerschapsmisselijkheid treedt voornamelijk op in de eerste 3 tot 4 maanden van de zwangerschap. De veranderde hormoonspiegels worden vaak als oorzaak genoemd. Het is niet bekend waarom de ene vrouw wel en de andere vrouw geen klachten krijgt. De kans op braken is wel groter voor vrouwen die in verwachting zijn van een meerling. Soms kunnen psychosociale problemen en/of stress de klachten verergeren.

Klachten en gevolgen

• Misselijkheid en braken (soms wel 10 tot 30 keer per dag)
• Weinig en donkere urine
• Afvallen
• Duizeligheid of flauwvallen
• Slap voelen en futloos
• Soms een pijnlijke slokdarm waardoor pijn bij het slikken ontstaat

Het braken is niet gevaarlijk voor de groei en ontwikkeling van de baby. Uw lichaam zorgt ervoor dat de baby krijgt wat nodig is.

Opname in het ziekenhuis

Soms kan zwangerschapsbraken leiden tot opname in het ziekenhuis vanwege uitdroging. Op de afdeling krijgt u vocht, vitamines en suiker (glucose) via een infuus. Ook wordt gestart met medicatie of wordt de medicatie bijgesteld (Emesafene, Primperan en zo nodig Zofran). Ter controle wordt er bloed geprikt om te kijken naar de werking van de nieren, lever en schildklier.

Tijdens opname verminderen de klachten vaak door het houden van rust en het infuus met vocht, glucose en vitamines.

Sondevoeding

Lukt het niet om binnen een paar dagen de voeding te optimaliseren omdat u nog veel moet braken? Dan kijken de arts en de diëtist samen of er gestart moet worden met sondevoeding. Ook bij meerdere heropnames vanwege hyperemesis gravidarum wordt gekeken of sondevoeding noodzakelijk is.

U krijgt dan via de neus een slangetje ingebracht naar de maag. Via de sonde wordt vloeibare voeding gegeven (sondevoeding). Afhankelijk van hoeveel u eet en drinkt, wordt het infuus of de sondevoeding bijgesteld.

Voedingsadviezen

Hieronder leest u meer over adviezen om de klachten te verminderen. 

• Neem ontbijt op bed en blijf daarna nog een half uur (niet plat) liggen.
• Neem verdeeld over de dag kleine maaltijden en/of tussendoortjes (bijvoorbeeld fruit, snee brood, schaaltje yoghurt of cracker).
• Wacht niet tot u een hongergevoel krijgt. Dit versterkt de klachten.
• Drink voldoende (minimaal 1,5 tot 2 liter per dag) verdeeld over de dag. Kies bij voorkeur een drank die ook energie bevat, zoals vruchtensap, een melkproduct of frisdrank.
• Drink niet tijdens de maaltijden. Dit geeft snel een vol gevoel en verergert het braken.
• Dranken met koolzuur kunnen verlichting geven bij misselijkheid.
• Koude producten worden vaak beter verdragen dan warme producten (bijvoorbeeld ijsjes, smoothies, ijsblokjes).
• Vermijd sterke geuren zoals sterk gekruid voedsel, sigaretten, parfum en koffie.
• Neem een koude maaltijd (bijvoorbeeld een maaltijdsalade) als dit beter gaat dan een warme maaltijd. Ook kunt u vlees door vleeswaren vervangen. Let hierbij op dat u geen rauwe vleeswaren neemt.
• Bereid het eten in de oven of magnetron (hierbij komen minderen geuren vrij) of laat iemand voor u koken en blijf zelf uit de keuken.
• Kauwen op kauwgom of zuigen op met name zure producten (schijfje citroen of augurk) kan misselijkheid verminderen.
• Een beetje bouillon of soep, een half uurtje voor de maaltijd, kan helpen om de eetlust op te wekken.

Veilig eten

Bepaalde producten kunnen schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Wees voorzichtig met het eten van onderstaande producten.

Rauwe producten 

Vermijd rauw vlees (half doorbakken biefstuk, carpaccio, tartaar), rauwe vis, rauwe vleeswaren (filet americain, rosbief, rauwe ham, theeworst, ossenworst, salami, chorizo, tartaar, cervelaat, carpaccio), rauwe eieren, harde en zachte kaas gemaakt van rauwe melk en voorverpakte (gerookte) vis.

Vis

Eet geen roofvissen (tonijn, zwaardvis, snoekbaars, koningsmakreel en verse tonijn) en paling uit rivieren. Ook geen tonijn uit blik.

Leverproducten 

Eet per dag niet meer dan 1 boterham met leverproducten, zoals smeerworst of paté. Hierdoor voorkomt u dat u te veel vitamine A binnenkrijgt.

Cafeïne 

Te veel cafeïne kan schadelijk zijn. Cafeïne zit vooral in koffie, thee en cola. Beperk de hoeveelheid tot 1 kopje koffie of 1 blikje energiedrank per dag.

Alcohol en roken 

Drink geen alcohol en rook niet. Dit is schadelijk voor het ongeboren kind.

Vitamines

• Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om extra foliumzuur en vitamine D (10 microgram) te slikken.
• Slik 400 microgram foliumzuur per dag, vanaf het moment van de zwangerschapswens tot en met de eerste 10 weken van de zwangerschap. Hiermee wordt de kans kleiner dat uw baby wordt geboren met een open ruggetje, hazenlip of open gehemelte. Slik daarnaast 10 microgram vitamine D extra voor een goede botopbouw van de baby. Hiervoor is extra vitamine D nodig.
• Vrouwen met een donkere huidskleur maken minder vitamine D aan dan vrouwen met een blanke huidskleur. Voor vrouwen met een donkere huid is het dus extra belangrijk om vitamine D te slikken, ook als ze niet zwanger zijn.

Algemene tips

• Luister naar uw lichaam en probeer te ontspannen. Voel u daar niet schuldig over.
• Doe alles in een rustig tempo en vermijd snel opstaan en plotselinge bewegingen.
• Vraag hulp als u die nodig heeft.
• Zorg voor voldoende rust en slaap.

Meer informatie

• Meer informatie over gezonde voeding tijdens de zwangerschap vindt u op de website van het Voedingscentrum www.voedingscentrum.nl.
• Voor algemene informatie is er de Stichting Zwangerschapsmisselijkheid en Hyperemesis Gravidarum: www.zehg.nl.

Versie: 20180108 Extreme misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap (Hyperemesis gravidarum) 2023-08