Divertikels en diverticulitis
Algemeen
- Neem altijd een geldig legitimatiebewijs mee (rijbewijs, paspoort of identiteitsbewijs).
- Heeft u een zorgverzekering in het buitenland? Neem dan ook uw verzekeringspapieren mee.
- Kunt u om dringende redenen niet komen voor de operatie of het onderzoek? Bel dan met de polikliniek of afdeling.
- Uw persoonlijke medische gegevens en afspraken bekijken? Dat kan in ons digitale patiëntenportaal Mijn Martini. U kunt met uw DigiD inloggen via www.martiniziekenhuis.nl/mijnmartini.
Inleiding
U bent in het ziekenhuis opgenomen met buikklachten. Om na te gaan waar deze klachten vandaan komen, krijgt u onderzoeken. Er wordt onder andere gekeken naar divertikels en diverticulitis. In deze folder leest u over de betekenis, oorzaken en klachten. Ook krijgt u informatie over het onderzoek, de behandeling en voedingsadvies. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met uw arts.
Wat zijn divertikels?
Divertikels zijn ballonachtige uitstulpingen van de wand van het maag-darmkanaal. Divertikels zijn volkomen onschuldig en goedaardig. Ze worden vaak bij toeval ontdekt, omdat ze meestal weinig of geen klachten veroorzaken.
De meeste divertikels ontstaan in het laatste, S-vormige deel van de dikke darm. Dit zit vlak voor de endeldarm. Bij sommige mensen ontstaan er divertikels in het begin- en middendeel van de dikke darm (de colon). Dit wordt ook wel diverticulose genoemd. Divertikels stulpen als het ware naar buiten. Ze groeien door de spierlaag heen de buikholte in.
Oorzaak
Divertikels komen meestal doordat er zwakke plekken in de darmwand zitten. Als de darmwand een verhoogde druk heeft, kunnen uitstulpingen ontstaan. De verhoogde druk wordt veroorzaakt door harde ontlasting of verstoppingen. De darm moet dan harder werken.
Klachten
Klachten die voor kunnen komen zijn:
-
Buikpijn
-
Krampen
-
Soms verstoppingen
Wat is diverticulitis?
Als er ontlasting blijft hangen bij de uitstulpingen kunnen de divertikels gaan ontsteken. Dit noemt men diverticulitis. Door de ontsteking kan een divertikel open gaan. Dan ontstaat er een darmperforatie. Daarom moet diverticulitis meestal behandeld worden.
Klachten
Klachten die voor kunnen komen bij diverticulitis zijn:
- Hevige buikpijn
- Krampen
- Verstoppingen
- Hoge koorts
- Een opgezette buik
- Verandering van het ontlastingspatroon
- Misselijkheid (soms ook braken)
Onderzoek en diagnose
Er zijn verschillende onderzoeken om te bepalen of u divertikels of diverticulitis heeft.
Colonoscopie of sigmoïdoscopie
Tijdens een colonoscopie of een sigmoïdoscopie brengt de arts een endosoop in de anus. Dit maakt het mogelijk om in een deel van de dikke darm te kijken. Op deze manier kan de arts het slijmvlies van de dikke darm onderzoeken.
- Bij een colonoscopie wordt de gehele dikke darm van binnen bekeken. Vaak wordt de endoscoop tot aan de dunne darm ingebracht.
- Bij een sigmoïdoscopie wordt het slijmvlies van de laatste 50 tot 60 centimeter van de dikke darm onderzocht.
CT-scan
Is er sprake is van hevige pijn en koorts? Dan zijn deze onderzoeken vaak niet mogelijk. In dat geval kan er met een CT-scan meestal ook diverticulitis worden aangetoond. Met de CT-scan wordt de buik onderzocht met behulp van röntgenstraling. Er wordt een driedimensionaal (3D)-beeld van de buik gevormd.
Behandeling divertikels
Divertikels verdwijnen niet, tenzij een deel van de darm operatief wordt verwijderd. Normaal gesproken is behandeling van divertikels niet nodig. Wel is het belangrijk om de darmen soepel te houden.
Soepele darmen
Soepele darmen zorgen dat de ontlasting soepel blijft. Dan ontstaan er minder snel nieuwe divertikels en ontstekingen. Als de ontlasting soepel is, dan is de kans kleiner dat er ontlasting achterblijft in de uitstulpingen. Adviezen om de ontlasting soepel te houden zijn:
-
Gebruik vezelrijke voeding. Vezels zorgen voor een soepele ontlasting. Veel vezels nemen namelijk vocht op, net als een spons. Daarnaast werken vezels stimulerend voor de darmbeweging. Vezels zitten voornamelijk in volkorenproducten, groente en fruit.
-
Drink dagelijks minstens 1,5 tot 2 liter vocht. Vezels hebben veel vocht nodig om goed te kunnen werken. Ze mengen met de ontlasting en nemen vocht op, waardoor de ontlasting zachter wordt.
-
Beweeg regelmatig. Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd. Ook kunnen veel verstoppingen voorkomen worden.
-
Rook niet. Roken heeft een schadelijke invloed op het maag-darmkanaal. Het is dus beter om te stoppen met roken.
Eet u voldoende vezels?
Via www.mlds.nl kunt u testen of u dagelijks voldoende vezels eet. Heeft u moeite met het eten van voldoende vezelrijk voedsel? Dan kan de huisarts zogenaamde bulkvormers voorschrijven die de ontlasting zacht houden. Dit is een vezelproduct en werkt hetzelfde als vezels in de voeding. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden.
Behandeling diverticulitis
Bij een hele lichte ontsteking is vaak geen behandeling nodig. Meestal krijgt u in dat geval het advies om het even rustig aan te doen en geen grove vezels te gebruiken. Verderop leest u meer informatie over grove vezels. Of soms is het nodig om een tijd vloeibaar te eten. Hierdoor kunnen de ontstekingen herstellen.
Geen grove vezels
Om de darm rust te geven, raden we u aan om (tijdelijk) voeding zonder grove vezels te gebruiken. Soms krijgt u het advies om in eerste instantie volledig vloeibare voeding te eten. Dit is afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Meestal kunt u na enkele dagen overstappen op een voeding zonder grove vezels. Fijne vezels zijn wel toegestaan.
Persoonlijk advies
Bovengenoemde adviezen zijn algemene adviezen. Merkt u zelf dat u na het eten van bepaalde voedingsmiddelen last krijgt van uw darmen? Probeer de voedingsmiddelen dan met mate te gebruiken. Wees voorzichtig met het weglaten van voedingsmiddelen. Na een tijd kan er namelijk een tekort ontstaan. Raadpleeg bij twijfel uw arts of een diëtiste.
Voeding zonder grove vezels
Grove voedingsvezels worden niet verteerd door het lichaam. Vermijd daarom producten met pitjes, zaden, draderige producten en producten met vellen. Fijne voedingsvezels zijn wel toegestaan. We raden u aan deze producten te gebruiken. Hieronder leest u hoe u uw voeding het beste kunt aanpassen. Dit doet u door grove vezels te vermijden en fijne vezels te gebruiken.
Broodmaaltijden
Brood
| Geschikt | Niet geschikt |
| Licht bruinbrood | Grof volkorenbrood |
| Fijn volkorenbrood zonder korrels | Roggebrood |
| Witbrood | Knäckebröd met zaden en pitten |
| Broodjes | Grof volkoren beschuit |
| Fijnvolkoren beschuit | Brood met rozijnen en/of krenten |
| Matzes | Brood met noten, zaden of pitten zoals zonnebloem, pompoen, sesam |
| Cream crackers | Muesli |
| Fijn knäckebröd zonder zaden en pitten | Cruesli |
| Toast | |
| Ongevulde ontbijtkoek |
Boter
Geschikt: alle soorten margarine, halvarine en roomboter.
Beleg
| Geschikt | Niet geschikt |
| Kaas | Friese nagelkaas |
| Komijnekaas | Notenpasta's met stukjes noot, zoals pindakaas met stukjes pinda |
| Smeerkaas | |
| Buitenlandse kaassoorten | |
| Alle soorten vleeswaren | |
| Zoet broodbeleg |
Pap
| Geschikt | Niet geschikt |
| Graanmixpap | (Karnemelkse) gortepap |
| Custard | Vulling met abrikozen, dadels, krenten, rozijnen, muesli, noten, pruimen, tutti frutti, vijgen |
| Griesmeel | |
| Havermout | |
| Rijstebloem | |
| Rijstkorrelpap |
Warme maaltijd
Soep
Geschikt: gladde soep of bouillon. U kunt hiervoor de geschikte soorten vlees, vis, kip en groente gebruiken. Zie de informatie onder vlees en groente. Zie de informatie onder vlees en groente.
Vlees, vis, kip en wild
| Geschikt | Niet geschikt |
| Malse, goed gegaarde vleesproducten | Taai, draderig vlees |
| Vis zonder graten | Vis met graten |
| Kip/wild zonder vel en botjes | Kip/wild met vel en botjes |
Vlees kan taai zijn als het door de slager verkeerd wordt uitgesneden. Het kan ook komen door een te lange of een verkeerde bereiding. Blijft het vlees, ondanks dat u goed kauwt, als een ‘bal’ in uw mond achter? Slik het dan niet door.
Jus/saus
Geschikt zijn: alle soorten. Let wel op de vulling: gevulde sauzen kunnen niet-toegestane producten bevatten. Deze kunt u eruit zeven (bijvoorbeeld: gezeefde champignonsaus).
Groente
Groente bevat vaak veel vezels. Daarom is het van belang dat u de groente goed schoonmaakt. Dat betekent dat u harde, vezelige delen verwijdert. Ook moet u de groente fijn snijden en gaar koken.
| Geschikt (vers, uit blik/glas of diepvries) | Niet geschikt (vezelige groentesoorten) |
| Andijvie | Artisjokken |
| Bieten | Asperges |
| Bloemkool | Atjar |
| Boerenkool | Aubergine |
| Broccoli | Bamboescheuten |
| Courgette | Bleekselderij |
| Chinese Kool | Champignons |
| Extra fijne doperwtjes | Grote doperwten |
| Knolselderij | Maïs |
| Koolrabi en koolraap | Rabarber |
| Paksoi | Schorseneren |
| Prei | Taugé |
| Paprika | Grote tuinbonen |
| Postelein | Venkel |
| Raapstelen | Zuurkool |
| Rode kool | Rauwe groenten (behalve fijn geraspte komkommer zonder schil en ontvelde tomaten) |
| Savooiekool | |
| Snijbonen, sperziebonen en peultjes zonder draad | |
| Spinazie | |
| Spitskool | |
| Spruiten | |
| Ontvelde tomaat | |
| Kleine jonge tuinbonen | |
| Ui | |
| Witlof | |
| Witte kool | |
| Worteltjes |
Aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten
| Geschikt | Niet geschikt |
| Gekookte of gebakken aardappelen | Zilvervliesrijst of wilde rijst |
| Aardappelpuree | Peulvruchten zoals witte bonen, bruine bonen en kapucijners. Dit kan wel als basis voor een soep (als u ze gepureerd heeft). |
| Frites | |
| Rijst | |
| Macaroni en spaghetti | |
| Mie en mihoen |
Fruit
Gebruik fruit dat rijp en vers is. Ook is het belangrijk dat het fruit is geschild en u de pitten en vezelige delen verwijderd heeft.
Let op: u mag citroen, grapefruit, mandarijn en sinaasappel wel geperst en gezeefd gebruiken.
| Geschikt | Niet geschikt |
|
Zacht fruit uit blik of glas |
Ananas |
| Abrikozen | Bessen |
| Aardbeien | Bramen |
| Appel | Citroen |
| Banaan | Druiven met vel en/of pit |
| Frambozen | Grapefruit |
| Kersen zonder pit | Mandarijn |
| Kiwi | Sinaasappel |
| Mango | Gedroogd fruit zoals abrikozen, dadels, krenten, rozijnen, pruimen, tutti frutti en vijgen |
| Meloen | |
| Nectarine | |
| Peer | |
| Perzik | |
| Pruimen | |
| Gepelde druiven zonder pitjes | |
| Appelmoes | |
| Stoofperen |
Melk en melkproducten
Alle soorten zijn geschikt.
Let op: neemt u vruchtenyoghurt, vruchtenkwark en dergelijke? Gebruik dan alleen producten met toegestane fruitsoorten.
Dranken
Alle soorten zijn geschikt.
Let op: vruchtensappen van citrusvruchten bevatten veel vezels. Deze kunt u er het beste eerst uit zeven.
Lekkers en snacks
| Geschikt | Niet geschikt |
| Fijn amandelspijs | Amandelspijs met stukjes |
| Droge biscuit | Noten |
| Kaneelbiscuits en lange vingers | Pinda's |
| Boterkoekjes | Popcorn |
| Eierkoek | Kokosproducten |
| Ongevulde cake (met slagroom en geschikt fruit) | |
| Vruchtenvlaai met geschikt fruit | |
| Borstplaat | |
| Zuurtjes | |
| Pepermunt | |
| Vruchtenkoekjes | |
| Schuimpjes | |
| Chips | |
| Zoute koekjes | |
| Zoute stengels zonder zaden/pitten erop |
Vlees kan taai zijn als het door de slager verkeerd wordt uitgesneden. Het kan ook komen door een te lange of een verkeerde bereiding. Blijft het vlees, ondanks dat u goed kauwt, als een ‘bal’ in uw mond achter? Slik het dan niet door.
Meer informatie
De Maag Lever Darm Stichting zet zich in voor de bestrijding van ziekten van het hele spijsverteringskanaal. De stichting geeft onder andere voorlichting en steun aan patiënten. Meer informatie vindt u op de website www.mlds.nl.
Meer informatie over voeding vindt u op de website www.voedingscentrum.nl. Het Voedingscentrum heeft brochures met uitgebreide, praktische informatie voor verschillende diëten.
Versie V1: 1312938 Divertikels en diverticulitis 2023-08