Decubitus voorkomen

Risicogroepen

Iedereen die door ziekte of ongeval in bed of in een (rol)stoel moet blijven, kan doorligplekken krijgen. Wanneer u langdurig in dezelfde houding ligt of zit, worden de kleine bloedvaten in de huid dichtgedrukt. De huid krijgt dan onvoldoende voedingsstoffen en gaat open. Doorliggen kan ook ontstaan als u in bed of op een stoel steeds wegschuift of onderuitzakt. Daardoor vervormen de bloedvaatjes in de huid. Dit vermindert de bloedvoorziening in de huid, waardoor de huid kapot gaat.

Verschijnselen herkennen

Wanneer u risico denkt te lopen op doorliggen (decubitus), kunt u het beste uw huid dagelijks zelf controleren of laten controleren door de verpleegkundige. De eerste tekenen van doorliggen zijn pijn en/of 1 of meer rode plekken op de huid. Het gaat om roodheid die, als er op gedrukt wordt, rood blijft. Doorligplekken komen vaak voor op de hielen, de stuit en de billen. Ook op andere (druk)plaatsen kunnen doorligplekken ontstaan, zoals bij de ellebogen, de zitbeenknobbels en de enkelknobbels.

Ontdekt u bij uzelf de eerste verschijnselen van doorliggen (pijn en roodheid), waarschuwt u dan zonder aarzelen de verpleegkundige of de persoon die voor u zorgt. Ook als u eerder een doorligwond heeft gehad, of al wondjes heeft, is het goed dit te melden. De verpleegkundige kan u dan helpen bij het nemen van onderstaande voorzorgsmaatregelen. Tevens kan de verpleegkundige zo nodig aanvullende maatregelen treffen in overleg met de dermatologisch consulenten.

Drukplekken ontlasten

Wanneer u in bed moet liggen of langdurig in een (rol)stoel zit, zorgt u dan voor een goede houding in bed of in de stoel.

• Neem in bed steeds een andere lighouding aan. Probeert u geregeld van houding te veranderen, bijvoorbeeld door afwisselend op de linkerzij en op de rechterzij te gaan liggen. Als u dit niet zelf kunt, kan de verpleegkundige of een naaste u erbij helpen. Vraagt u ook om een kussen achter uw rug en 1 onder het bovenste been. Daarmee kunt u de zijligging beter volhouden.
• Om de druk van de hielen weg te nemen kunt u een groot kussen onder uw benen (laten) leggen, zodat uw hielen vrij van het bed komen.
• Voorkom onderuitzakken (schuiven) in bed. Wanneer u tijdelijk alleen maar (half) rechtop in bed kunt zitten, maakt u dan, als dat mogelijk is, gebruik van de ‘knieknik’ in uw bed. In deze houding zult u minder snel onderuitzakken (schuiven).
• Zorg voor een goede houding in uw (rol)stoel. Zit u vaak langdurig in een stoel of rolstoel? Probeer dan zoveel mogelijk afwisselend op de linker en op de rechter bil te leunen. Zorgt u ook voor een goed zitkussen en een stoel waarin u stevig en rechtop kunt zitten. U kunt een voetenbankje gebruiken om onderuitschuiven in de stoel tegen te gaan. Wilt u van houding veranderen, doet u dit dan niet schuivend maar probeer uzelf op te tillen.

Aanvullende maatregelen

• Om blaarvorming (door schuren over het laken) op uw hielen en billen te voorkomen, is het raadzaam om in bed zachte (badstof) sokken en een goed passende onderbroek te dragen.
• Zorg ervoor dat u op een schone, gladde en droge onderlaag zit of ligt. Dat wil zeggen: probeert u kreukels in de lakens, en broodkruimels en dergelijke in bed zoveel mogelijk te voorkomen.
• Gebruik tijdens het wassen zo weinig mogelijk zeep. Heeft u een droge huid? Dan is het raadzaam uw huid na het wassen in te smeren met een huidcrème.
• Heeft u last ongewild urineverlies of verlies van ontlasting? Probeer dan uw huid goed schoon en droog te houden. U kunt uw huid ter bescherming insmeren met zinkolie. Gebruik goed incontinentiemateriaal, wissel regelmatig het luierverband en maak zo weinig mogelijk gebruik van een incontinentiematje in bed.
• Probeer voldoende en gevarieerd te eten en te drinken. Hierdoor krijgt uw lichaam alle energie- en voedingsstoffen die het nodig heeft. Dit helpt om de huid in goede conditie te houden. Eventueel kunt u energieverrijkte voeding krijgen.

Versie: 12 februari 2020