Het placebo-effect

Elke medische behandeling heeft een placebo-effect. Het placebo-effect is als de behandeling een effect lijkt te hebben, maar dit niet door de behandeling zelf ontstaat. Er zijn meerdere oorzaken voor, bijvoorbeeld:

• Spontaan beloop van de klacht
  Veel mensen gaan naar hun arts of starten zelf met een behandeling op het moment dat de klachten (bijvoorbeeld verkoudheid of griep) het ergste zijn. Bij veel patiënten verbeteren de klachten hierna vanzelf, ook zonder behandeling. Als een behandeling toch gestart is en de klachten verbeteren, dan lijkt het alsof dat komt door de behandeling. Voorbeeld: iemand wordt verkouden en gaat dan grasmaaien. Als hij dan beter wordt komt dit niet door het grasmaaien.
  
  Bij veel PDS-patienten is de ernst van de PDS-klachten erg wisselend. Dit maakt het voor de patiënt én voor de dokter moeilijk om te beoordelen of een PDS-behandeling echt werkt.
  
  
• Psychisch effect: veel mensen voelen zich beter als een behandeling gestart wordt, ook al werkt de behandeling niet echt
  Voorbeeld: iemand heeft hoofdpijn en neemt een pijnstiller in. Als de hoofdpijn binnen 5 minuten afneemt dan kan dat niet komen door de pijnstiller (die werkt pas na 15 minuten) maar wel door bijvoorbeeld een ontspannend effect van de verwachting dat de hoofdpijn zal verdwijnen.
  
  
• De wil dat de behandeling een succes wordt
  Veel mensen hebben (onbewust) de neiging om zichzelf en hun behandelaar te belonen, waardoor het lijkt of een behandeling effect heeft. Of dat het lijkt dat het effect groter is dan dat het in werkelijkheid is. Het is bijvoorbeeld bekend dat hoe duurder of moeilijker een behandeling is voor een patiënt, hoe groter het placebo-effect is. Als u er veel moeite voor doet wilt u ook dat het een succes wordt.

Placebo-effect bij PDS

Uit een groot onderzoek* waarbij 73 onderzoeken zijn samengevat, blijkt het placebo-effect bij PDS gemiddeld 38% te zijn. Bij het FODMAP-beperkte dieet ervaren ongeveer 75% van de patiënten verbetering van hun PDS klachten. Vermoedelijk zal daarom bij de helft (75% - 38% = 37%, 37% is ongeveer de helft van 75%) van deze patiënten het effect veroorzaakt worden door het placebo-effect.

* Bron: Ford, A. C., & Moayyedi, P. (2010). Meta‐analysis: factors affecting placebo response rate in the irritable bowel syndrome. Alimentary pharmacology & therapeutics, 32(2), 144-158.

Hoe weet ik of de verbetering die ik ervaar door de behandeling komt?

Helaas is er geen zekere methode om daar achter te komen. Als u de behandeling vaker test met steeds dezelfde uitkomst dan is het waarschijnlijk dat het een echt effect en geen placebo effect is. Ook als het effect langdurig aanhoudt, is het waarschijnlijk dat het een echt effect is. Dit is ook de reden dat voor de herintroductie bij het FODMAP dieet elk product minstens drie keer geprobeerd moet worden.

Is de behandeling voor mij effectief?

Om beter zicht te krijgen op de ernst van uw klachten, zijn er klachtenscores ontwikkeld. Dat zijn formulieren waarop u zelf invult hoe het met u gaat. Zo kunt u zien of de behandeling voor u effectief is. Gebruik bijvoorbeeld het IBS-SSS-formulier.