De methode
Inleiding
De behandeling bestaat uit een eliminatiefase die minstens 4 weken duurt. In deze periode worden alleen voedingsmiddelen genuttigd die weinig FODMAPs bevatten. Als de klachten met het dieet duidelijk verminderen en u gemotiveerd bent om door te gaan, volgt hierna de herintroductiefase van minstens 6 weken. In deze fase worden de verschillende FODMAPs stapsgewijs uitgeprobeerd. Op deze manier komt u erachter voor welke FODMAPs u gevoelig bent.
De producten die rijk zijn aan FODMAPs waar u niet gevoelig voor bent, kunt u na de herintroductiefase weer gaan eten. Daardoor wordt het dieet eenvoudiger. Gedurende beide fasen moet u de ernst en frequentie van uw PDS-klachten regelmatig noteren in een klachtenlijst. Deze gegevens kunnen u en de diëtist helpen om te beoordelen of het dieet inderdaad de klachten doet verminderen en het zinvol is om door te gaan. Er is ook een Engelstalige App ( iPhone, Android) van de Monash University, de bedenkers van dit dieet, die voor aanvulling kan zorgen.
Eliminatiefase
In deze fase gebruikt u alleen FODMAP-arme producten. Om uw symptomen onder controle te krijgen is het aan te raden het FODMAP-beperkte dieet strikt te volgen en alle FODMAPs tenminste 4-6 weken te vermijden. Het blijkt dat deze tijd nodig is om het maximale effect op de klachten te bereiken. Waarom dat zo is, is nog niet duidelijk. Er is een lijst met FODMAP-arme en FODMAP-rijke producten. Mist u bepaalde producten op de lijst? Vraag dan uw diëtist om verder te helpen.
Let op: Obstipatieklachten
Onze ervaring is dat het FODMAP-beperkte dieet tot meer obstipatieklachten kan leiden. Om dit te voorkomen, raden we u aan zoveel mogelijk de vezelrijke producten te kiezen en voldoende te drinken (2 liter per dag).
Vezelrijk zijn:
- Volkorenproducten zoals zilvervliesrijst, spelt, haver
- Aardappelen, groente
- Fruit
- Noten en zaden
- Eventueel kunt u uw arts vragen om psylliumvezels.
Wel of niet doorgaan met het dieet?
Na 4-6 weken volgt de evaluatie van de eliminatiefase. Driekwart van de mensen met PDS hebben minder klachten met dit dieet. Maar dat betekent ook dat 25% geen effect merkt. Het is dan ook heel belangrijk om na afloop van de eliminatiefase samen met uw diëtist te beslissen of het zinvol is om ermee door te gaan. We adviseren u daarom om zowel bij het begin als aan het einde van de eliminatiefase de frequentie en de ernst van uw klachten te noteren zodat u samen met uw diëtist kunt beoordelen of het dieet bij u werkt. Vergeet daarbij niet om aan te geven in hoeverre u het dieet heeft gevolgd.
Herintroductiefase
Heeft u tenminste 4 weken het FODMAP-beperkte dieet gevolgd? En zijn uw klachten als gevolg van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) duidelijk? Dan is de fase aangebroken waarin u kunt gaan uitproberen hoe gevoelig u voor de verschillende FODMAPS bent. Iedereen heeft een eigen drempel wat betreft de gevoeligheid voor de FODMAPS.
In het Martini Ziekenhuis worden onder begeleiding van een diëtist, de verschillende FODMAPS één voor één getest. U gebruikt hierbij een werkboek waarin u de resultaten kunt registreren.
Waarom FODMAPs herintroduceren?
Door één voor één de 6 verschillende FODMAPS te herintroduceren leert u uw lichaam beter kennen. Mogelijk kunt u de fructanen in tarwe niet verdragen en lactose in melk bijvoorbeeld wel. Zo legt u zich niet onnodig beperkingen op in de voeding en kunt u weer meer afwisseling in uw eetpatroon aanbrengen.
Methode van herintroductie
Nadat u 3 dagen klachtenvrij bent, kunt u starten met het herintroductie-programma. Dit programma duurt minimaal 6 weken en er wordt gebruik gemaakt van een werkboek.
U begint op een dag naar keuze en volgt het weekschema. Het maakt niet uit waarmee u begint, maar misschien is het verstandig te starten met een product dat u niet verdenkt. Overleg met uw diëtist.
Een product moet meerdere keren getest worden. Dit is belangrijk omdat ook andere factoren zoals bijvoorbeeld leefstijl of stress, de testresultaten kunnen beïnvloeden. Gedurende de hele testperiode blijft u het FODMAP-beperkte dieet volgen. Ook als blijkt dat u niet gevoelig bent voor één van de FODMAPS. Dit is om beïnvloeding van de andere FODMAPS uit te sluiten.
Om andere dingen die klachten kunnen geven zoveel mogelijk uit te sluiten adviseren wij:
- Vermijd uit eten gaan in de herintroductietijd.
- Gebruik niet meer of minder koffie en alcoholhoudende dranken dan u normaal gebruikt.
Wat betekenen de testresultaten?
Als u geen klachten krijgt na inname van een product dat lactose of fructose bevat, kunt u alle producten uit dezelfde groep gaan gebruiken nadat u de herintroductiefase heeft afgerond. Let op! Voor producten uit de fructanen-, galactanen- en polyolengroep geldt dat niet altijd. Probeer deze producten één voor één. Bijvoorbeeld: Uit de test met tarwe blijkt dat u de fructanen in tarwe goed kunt verdragen. De fructanen in ui gedragen zich mogelijk anders. Test u daarom apart.
Krijgt u klachten na inname van een product? Ook dan is bevestiging nodig door herhaling van de test. Wacht 2 dagen totdat de klachten weg zijn en test opnieuw. Wanneer u opnieuw klachten krijgt is daarmee de gevoeligheid voor de geteste FODMAP waarschijnlijk. Dit betekent niet dat u deze FODMAP helemaal moet weren uit de voeding. Na de herintroductiefase kunt u door een kleinere hoeveelheid te testen onderzoeken waar bij u de drempel ligt.
Het is goed om de test in de toekomst nogmaals uit te voeren omdat uw gevoeligheid voor FODMAPS in de tijd kan veranderen.
Voorbeeld uit het werkboek
Voorbeeld: week 1 herintroductie LACTOSE
U start na 3 klachtenvrije dagen op maandag met 250 ml melk (voorkeur), yoghurt of vanillevla. Neem deze hoeveelheid in één keer.
Wanneer u die dag en de volgende dag geen klachten ervaart herhaalt u de test op woensdag enzovoort. Zie het schema in het werkboek.
Wanneer u (PDS)klachten krijgt, neemt u 2 dagen pauze tot de klachten zijn verdwenen en herhaalt u de test op donderdag. Wanneer de tweede keer zonder klachten verloopt zult u de test opnieuw moeten doen. Dat kan in de week hierna of in de zevende week. Noteer de klachten in het overzicht op de volgende pagina. Komen de klachten op twee verschillende dagen voor, dan stopt u met testen van melk, yoghurt of vanillevla.
Eindevaluatie na de herintroductiefase
Na 6 weken herintroduceren volgt de eindevaluatie met uw diëtist.
Hoewel u dan misschien nog niet alles hebt kunnen testen, weet u beter wat bij u de klachten veroorzaakt. Gebruik het werkboek met uw registraties om alles te analyseren. Wanneer duidelijk is voor welke FODMAP(S) u gevoelig bent, hoeft u voortaan alleen de producten te vermijden die rijk zijn aan deze FODMAPS.
Wanneer nog niet alles getest is of wanneer een test geen duidelijk resultaat gaf, kunt u met de diëtist bespreken hoe u verder wilt gaan. U beschikt nu in elk geval over de kennis hoe u moet testen.