Behandeling van endometriose

In overleg met uw behandelend arts bezoekt u het spreekuur van de gynaecoloog op de polikliniek Gynaecologie, vanwege het vermoeden op endometriose. Het kan zijn dat stukjes slijmvlies die buiten de baarmoeder (endometriose) zitten, bij u pijn veroorzaken tijdens de menstruatie. Ook buikpijn zonder menstruatie kan voorkomen. Misschien merkt u zelf niets van de aanwezigheid van stukjes endometriose en zijn ze bij toeval door uw arts ontdekt. Endometriose kan ook zwanger worden bemoeilijken.

Tijdens de menstruatie is de endometriose het beste te ontdekken en te beoordelen. Als u ongesteld bent op de dag van uw eerste bezoek bij de gynaecoloog, hoeft u die afspraak niet af te zeggen.

Op de dag van uw afspraak meldt u zich bij de balie van de polikliniek Gynaecologie. U neemt plaats in de wachtkamer tot u wordt opgeroepen. De gynaecoloog vraagt u welke klachten u heeft, wanneer deze klachten optreden, bespreekt uw eventuele andere lichamelijke klachten en de gevolgen ervan voor uw dagelijks leven. Op grond van uw klachten zal de gynaecoloog vervolgens met diverse onderzoeken (eventueel over meerdere afspraken) vaststellen of en in welke mate bij u endometriose aanwezig is.

De gynaecoloog kan de diagnose stellen via een gynaecologisch en inwendig onderzoek, een echoscopie, bloedonderzoek en een kijkoperatie.

• Bij het gynaecologisch onderzoek probeert de gynaecoloog de endometrioseplekken te zien of te voelen. De arts gebruikt hierbij een spreider (speculum) om de schede (vagina) open te houden. Zo kunnen plekken achter de baarmoedermond, tussen de baarmoeder en de endeldarm en aan de ophangbanden van de baarmoeder gevonden worden, evenals een vergrote eierstok.
• Soms doet de gynaecoloog een inwendig onderzoek met een vinger in de anus (rectaal toucher). Hiermee zijn endometrioseplekken tussen de endeldarm en baarmoeder te ontdekken.
• Met een inwendig echoscopisch onderzoek is een ernstige vorm van endometriose nader te onderzoeken, vooral als het slijmvlies in de eierstokken zit. Met een echoscopie kunnen de organen met ultrageluidsgolven (voor de mens niet hoorbaar) in beeld gebracht worden op een beeldscherm.
• Bloedonderzoek kan uitwijzen hoe actief de endometriose is. In het bloed is te achterhalen of de endometriose een ontsteking verwekt en hoe ernstig de eierstok en/of het buikvlies geprikkeld zijn.
• Een kijkoperatie (laparoscopie) in de buik geeft definitief uitsluitsel over de aanwezigheid van endometriose. Hierbij wordt een stukje weefsel (biopsie) weggenomen voor onderzoek in het laboratorium. De uitslag is na ongeveer 2 weken bekend.

Op basis van de onderzoeksresultaten geeft de gynaecoloog u een behandeladvies. Bij lichte endometriose is behandeling vaak niet nodig. Bij uitgebreidere endometriose zal de gynaecoloog u een behandeling sterk aanraden, ook als u geen klachten heeft. De gynaecoloog zal u ook aangeven of u rustig kunt afwachten hoe de endometriose zich ontwikkelt, of dat het verstandig is een behandeling te starten. Zonder behandeling gaat de endometriose niet weg, maar na de overgang verdwijnen de klachten meestal.

De gynaecoloog adviseert u over de behandelmogelijkheden in uw situatie. De behandeling kan bestaan uit het innemen van medicijnen (pijnstillers en/of hormonen, bijvoorbeeld een anticonceptiepil), een operatie, of een combinatie van operatie en medicijnen (hormonen).

Bij een operatie (een buikoperatie of een kijkoperatie) haalt de gynaecoloog de endometriose weg met elektrische stroom. Hoe meer endometriose de arts verwijdert, hoe kleiner de kans dat het slijmvlies terugkomt. Het risico op een complicatie is dan echter wel groter. De darmen of de blaas kunnen beschadigd raken, of een hele eierstok moet worden weggehaald. De gynaecoloog zal deze risico’s van tevoren met u bespreken.

Bij ernstige endometriose is het vaak moeilijk om zwanger te raken. In die situatie kunt u bij een kinderwens kunstmatige bevruchting overwegen, ofwel intra-uteriene inseminatie (IUI) of in vitro fertilisatie (IVF). Bij IUI brengt de gynaecoloog het sperma rechtstreeks in de baarmoeder. Bij IVF bevruchten de zaadcellen de eicellen in een reageerbuis. De bevruchte eicel wordt daarna teruggeplaatst in de baarmoeder.