Behandeling van PCOS

In overleg met uw huisarts heeft u een afspraak gemaakt voor de PCOS-poli voor onderzoek naar en behandeling van het polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Deze aandoening veroorzaakt klachten als acné, overbeharing, overgewicht en vruchtbaarheidsproblemen. Bij PCOS zijn de waarden van verschillende hormonen in uw lichaam of te hoog (van het mannelijk hormoon) of te laag (van het hormoon dat de eiblaasjes laat rijpen). Herkenning van het syndroom is belangrijk, omdat PCOS ook een verhoogd risico geeft op hart- en vaatziekten, diabetes of baarmoederslijmvlieskanker.

Op de PCOS-poli wordt u onderzocht en behandeld door een multidisciplinair team van specialisten: de gynaecoloog/fertiliteitsarts, de internist, de diëtist en de dermatoloog. Zij hebben veel ervaring met het herkennen en behandelen van PCOS. U krijgt ook uitgebreide voorlichting over PCOS en de risicofactoren.
De verschillende afspraken vinden zo mogelijk op dezelfde dag plaats, zodat u niet onnodig vaak naar het ziekenhuis hoeft te komen.

Voorafgaand aan uw afspraak op de PCOS-poli laat u bloed afnemen bij het Bloedafnamelaboratorium. In uw bloed worden de waarden van bepaalde hormonen (FSH, LH, testosteron, oestrogeen, progesteron en soms prolactine) bepaald. Meestal gebeurt dit 10 dagen na een menstruatie. Eventueel wordt dit bloedonderzoek op een later tijdstip herhaald. Bij afwijkende waarden vindt eventueel verder bloedonderzoek plaats, onder andere naar de waarden van de bloedsuikers (glucose) en zo nodig naar insuline en cholesterol.

Op de dag van uw afspraak gaat u naar de PCOS-poli op de polikliniek Gynaecologie. Tijdens het spreekuur ontmoet u meestal eerst de gynaecoloog/fertiliteitsarts. Deze arts, die gespecialiseerd is in voortplantingsgeneeskunde, vraagt naar uw klachten en brengt uw hulpvraag in kaart.
Ook zal de gynaecoloog vragen naar uw menstruaties. Door de stoornis in de rijping van de eiblaasjes blijft de eisprong namelijk vaak uit en er ontstaat onregelmatigheid in de menstruatiecyclus. De periode tussen de menstruaties is vaak langer dan 5 tot 6 weken (oligomenorroe) of de menstruatie blijft gedurende een halfjaar of langer weg (amenorroe).

Vervolgens maakt de gynaecoloog een inwendige echoscopie van uw eierstokken en de baarmoeder. Met een echoscopie kunnen de organen met ultrageluidsgolven (voor de mens niet hoorbaar) in beeld gebracht worden op een beeldscherm. PCOS kan meestal met een echo zichtbaar worden gemaakt. Het aantal eiblaasjes in de eierstokken is dan hoger dan normaal.

Daarna heeft u een afspraak met de internist die een algeheel lichamelijk onderzoek doet. Beide afspraken vinden binnen 1 dagdeel plaats. Zo mogelijk wordt al bij het eerste bezoek door beide artsen de diagnose gesteld. Dan worden ook direct vervolgafspraken gemaakt.

PCOS is een aanleg die op zichzelf niet te genezen is. Wel kunnen maatregelen genomen worden om diabetes en hart- en vaatziekten te voorkomen. Als u overgewicht heeft, bestaat er een risico voor uw algehele gezondheid en is afvallen de behandeling van eerste keus. Wanneer gewichtsafname nodig is, krijgt u een afspraak bij de diëtist die u zal begeleiden bij voeding en gewichtsafname.

Als sprake is van huidproblemen, volgt verwijzing naar de huidarts (dermatoloog). Bij acné of overbeharing zal de mate van de klacht van invloed zijn op het wel of niet behandelen. Cosmetische behandeling is bijvoorbeeld mogelijk. Deze kan bestaan uit eenvoudig epileren, scheren of harsen, elektro-epilatie of laserepilatie. U kunt de mogelijkheden bespreken met de arts en eventueel met een schoonheidsspecialiste of huidtherapeut.

Bij langdurig uitblijven van de menstruatie kan het verstandig zijn minstens 4 keer per jaar kunstmatig een bloeding op te wekken om het slijmvlies van de baarmoeder af te stoten. Deze behandeling vermindert de kans op baarmoederslijmvlieskanker. Meestal kan dit gewoon met behulp van de anticonceptiepil.

Eventueel kan behandeling van de onvervulde kinderwens in gang worden gezet. Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden, zoals afvallen (gewichtsafname leidt veelal tot het weer spontaan optreden van de eisprong), tabletten en injecties op de eisprong te wekken en zo de kans op een zwangerschap te verhogen.
Ook kan met een kijkoperatie (laparoscopie) een aantal oppervlakkige kleine gaatjes worden gebrand in de eierstokken (elektrocoagulatie). Hierdoor verandert de aanmaak van de hormonen in de eierstok en kan de eisprong optreden.

Als na dergelijke behandelingen geen zwangerschap is ontstaan, kan worden overwogen over te gaan op reageerbuisbevruchting (IVF).

PCOS kan een belangrijke invloed op uw leven hebben. Onzekerheid of het zal lukken om zwanger te worden, de opgave om af te vallen, de vele ziekenhuisbezoeken tijdens de behandeling, eventueel de noodzaak om hormonen te gebruiken en de vaak herhaalde teleurstelling dat een behandeling niet gelukt is, kan allemaal emotioneel zwaar zijn. Bespreek uw gevoelens met uw partner, goede vrienden, familie en eventueel op uw werk.

Vrouwen met PCOS hebben mogelijk een verhoogde kans om op latere leeftijd gezondheidsproblemen te krijgen. Meestal treden deze problemen pas rond of na de overgang op.

Er is kans op diabetes mellitus type II (suikerziekte), hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, een verhoogd cholesterolgehalte en op jonge leeftijd al een verhoogde kans op kanker van het baarmoederslijmvlies. Veel van deze problemen hangen samen met overgewicht en een verminderde gevoeligheid voor insuline. Vroegtijdige vaststelling en behandeling van deze problemen kan de gevolgen op lange termijn verminderen.